تعیین نحوه­ نمایش یا کدبندی نقاط فضای جستجو: در این مرحله به هر حل از فضای جستجو یک رشته اختصاص یافته و هر رشته در واقع شامل متغییرهای کد شده­ای است که در مسئله­ مورد نظر وجود دارد. نحوه­ نمایش در واقع نوعی نگاشت از فضای جستجو به فضای رشته­هائی با طول L که با مجموعه­ الفبایی n کاراکتری ساخته شده ­اند، بوده است. هر رشته که نشان دهنده­ یک نقطه از فضای حل است، معادل عبارت ژنوتیپ^[۱۲۲] در سیستم­های طبیعی است که هر ژنوتیپ به معنی ترکیب ژنتیکی خاصی از موجود زنده است.
تعریف میزان برازندگی: پس از اینکه تابع هدف هر رشته با توجه به خصوصیات مسئله­ مورد نظر تعیین شد، مقدار برازندگی رشته­ها محاسبه شده است. عدد برازندگی هر رشته، عددی مثبت است که در مرحله­ انتخاب با توجه به مقدار برازندگی هر رشته، احتمال انتخاب شدن آن تعیین شده و با مکانیزم دیسک گردان رشته­ها انتخاب شده‌اند (بدیهی است رشته­هایی که عدد برازندگی بیشتری دارند به تعداد بیشتری نیز انتخاب گردیده‌اند). در سیستم­های طبیعی، هر ژنوتیپ (رشته)، دارای رفتار خاصی است که به آن فنوتیپ^[۱۲۳] گفته شده است. در واقع فنوتیپ، نمود ظاهری ژنوتیپ است. پس بطور کلی می­توان گفت که عدد برازندگی، یک نگاشت از نقاط فضای نمایش به فضای اعداد حقیقی است که وابسته به مسئله مورد نظر است.
تعیین پارامترها و متغیرهای مربوط به الگوریتم : پارامترهای الگوریتم ژنتیک عبارتند از:
الف) میزان جمعیت و ماکزیمم تعداد تکرار (تعداد نسل­ها)
ب) نرخ احتمال عملگرهای ترکیب و جهش
مشخص کردن شرط پایان تکرار و نحوه­ انتخاب خروجی الگوریتم: شرط خاتمه­ی الگوریتم ژنتیک را می­توان تعداد مشخصی تکرار یا رسیدن به مقدار معینی از برازندگی قرار داد و بهترین رشته از آخرین نسل را می‌توان بعنوان خروجی در نظر گرفت.
۱-۳۳ نمودار گردشی اجرای الگوریتم ژنتیک
مطابق شکل (۱-۶) در شروع اجرای الگوریتم، جمعیتی از رشته­ها با تعداد مشخص P بطور تصادفی ایجاد شده‌اند. در سیکل داخلی هر یک از رشته­ها دیکد شده و مقدار تابع هدف برای آن بدست آمده ‌است و سپس مقادیر بدست آمده تابع هدف در تعیین عدد برازندگی رشته­ها استفاده شده است. اگر شرط یا شرایط توقف ارضاء شد، بهترین رشته بعنوان جواب بهینه انتخاب شده است. در غیر اینصورت P رشته با عدد برازندگی بیشتر بطور تصادفی انتخاب شده و برای جستجو و کنکاش در فضای حل، عملگرهای ترکیب و جهش روی درصدی از جمعیت رشته­ها اعمال گردیده و سپس با جمعیت رشته­ های جدیدی، الگوریتم تکرار شده تا اینکه شرط توقف برقرار شود.

خیر
تولید P رشته بطور تصادفی بعنوان جمعیت اولیه
تعیین تابع هدف هر رشته از جمعیت
تعیین عدد برازندگی براساس تابع هدف رشته
آیا شرط توقف برقرار شده
بله
انتخاب P رشته با عدد برازندگی بیشتر بطور تصادفی
اعمال عملگرترکیب روی  درصد از رشته­ های جمعیت
اعمال عملگر جهش روی رشته­هایی که عملگر ترکیب بر روی آنها اعمال شده است
انتخاب بهترین رشته آخرین نسل
شکل (۱-۶) نمودار گردشی اجرای الگوریتم ژنتیک
در تشبیه طبیعی، هر دور محاسباتی معادل یک دوره زمانی مشخص است و  معرف نرخ تولید مثل و مرگ و میر این دوره زمانی است. در این مدل­سازی برای ثابت ماندن جمعیت در هر یک از دوره­ های زمانی، تعداد تولید مثل و مرگ و میر یکسان در نظر گرفته شده است. پارامترهای طراحی و یا تابع هدف نیز مشابه شرایط زیست محیطی است که موجود زنده خود را با آن تطبیق داده است.
۱-۳۴ مزایای الگوریتم ژنتیک نسبت به روش‌های دیگر بهینه‌سازی
الگوریتم ژنتیک دارای ویژگی‌های منحصر به فردی است که آن را نسبت به روش‌های دیگر بهینه‌سازی متمایز ساخته و از آن جمله می‌توان به موارد ذیل اشاره نمود:
الف) این الگوریتم حتی در مواردی که تابع هدف در برخی از نقاط، گسسته و مشتق ناپذیر بوده، قابل استفاده بوده است لذا قادر به بهینه‌سازی با پارامترهای پیوسته یا گسسته بوده است. از طرف دیگر در مسائلی که دارای تابع هدف ریاضی نیستند و قیدهای مسئله نیز شکل تعریف شده‌ای ندارند این الگوریتم بسیار کارآمد بوده است (هررا, ۱۹۹۶).
ب) به اطلاعات مشتق تابع هدف نیاز نیست.
ج) به خوبی در کامپیوترهای موازی کار کرده است.
د) وقتی که سایر روش‌ها بر اثر مشکلات موضعی مانند نواحی که در آنها تغییرات تابع بسیار تند یا کند است کارایی خود را از دست داده‌اند، این الگوریتم قابل استفاده است. بنابراین الگوریتم ژنتیک پارامترهایی را که دارای سطح هدف بسیار پیچیده هستند بهینه کرده است.
ه) به راحتی با اطلاعات تولید شده عددی و آزمایشگاهی و یا توابع ریاضی کار کرده است.
و) یک لیست از پارامترهای بهینه و نه فقط یک حل منفرد از مسئله را فراهم آورده، بنابراین گزینه‌های مختلف حل یک مسئله بدست آمده است.
ز) زمانی که تابع هدف دارای چند نقطه اکسترمم محلی است از این الگوریتم می‌توان برای یافتن اکسترمم کلی استفاده نمود زیرا بر خلاف روش‌های دیگر بهینه‌سازی، جستجو را از نقاط زیاد و متفاوتی از جواب مسئله آغاز نموده، بنابراین شانس رسیدن به جواب در آن بسیار بیشتر از روش‌هایی بوده که از یک نقطه آغاز کرده و در یک مسیر به سمت جواب بهینه حرکت کرده است. عملگرهای ترکیب^[۱۲۴] و به ویژه جهش^[۱۲۵] در این الگوریتم با تغییر ناگهانی برخی رشته‌ها و در نتیجه جابه‌جا کردن قسمتی از فضای جستجو از گرفتار شدن الگوریتم در یک بهینه موضعی جلوگیری کرده‌اند.
ح) الگوریتم ژنتیک در هر تکرار نسخه‌ای از بهترین رشته جمعیت را ذخیره کرده و در عین حال آن را در تولید جمعیت نسل بعد شرکت داده است. پس از تولید نسل جدید بهترین جواب آن را با بهترین جواب نسل قبل مقایسه کرده و رشته با برازندگی بهتر را به عنوان جواب تا آن مرحله ذخیره کرده است. بنابراین از اینکه جواب بهینه یک نسل در اثر عملکردهای الگوریتم دچار تغییر نامطلوب شود جلوگیری نموده و در حقیقت همیشه یک جواب موجود است که این جواب با گذشت زمان بهتر شده است.
۱-۳۵ کاربرد الگوریتم ژنتیک در علوم مختلف
برخی از مهمترین کاربردهای الگوریتم ژنتیک در علوم مختلف در جدول (۱-۸) آمده است.
جدول ۱-۸ کاربرد الگوریتم ژنتیک در علوم مختلف

سولفیدهیدروژن و مرکاپتان‌های متیل و اتیل محلول در آب هستند (حلالیت متیل‌مرکاپتان در آب بالای ۳ درصد حجمی است) و مشکلاتی را هنگام تصفیه آب پسماند تانک‌ها و واحدهای نمک‌زدایی ایجاد می‌کنند.
تجربه صنایع پالایش روسیه نشان می‌دهد که مرکاپتان‌ها در راکتورهای hydro treating نوع IB-180 ◦C باعث تشکیل سریع کک روی لایه کاتالیست می‌شوند. علت این پدیده سرعت بالای تجزیه حرارتی مرکاپتان‌ها در دماهای (۲۵۰۰-۲۲۰) درجه سانتی‌گراد می‌باشد که قبل از ورود به راکتور صورت گرفته است [۵].
بعضی از مرکاپتان‌های دارای نقطه‌جوش بالاتر موجود در برش بنزین با سایر ناخالصی‌ها واکنش داده و صمغ‌های غیر فرار تولید می‌کنند. این صمغ‌ها در داخل قسمت‌های مختلف موتور باقی می‌مانند [۴].
جدول ۱-۱- حداکثر غلظت مجاز برای مرکاپتان‌های سبک و سولفیدهیدروژن [۵]

۱-۳- روش‌های جداسازی ناخالصی‌های سولفور موجود در گاز مایع
برای جداسازی ناخالصی‌های گاز مایع، با توجه به نوع ناخالصی‌ها و مقدار آن‌ها روش‌های مختلفی وجود دارند. به‌طورکلی فرآیندهای سولفورزدایی از گاز مایع به دو دسته خشک و مرطوب تقسیم‌بندی می‌شوند.
فرآیندهای خشک شامل جاذب‌های احیاناپذیر، جاذب‌های احیاپذیر و جاذب‌های هیبریدی (ترکیبی از جاذب‌های احیاپذیر و احیاناپذیر) می‌شود.
فرآیندهای مرطوب شامل حلال‌های شیمیایی (آمین‌ها)، حلال‌های فیزیکی و حلال هیبریدی (ترکیبی از حلال‌های شیمیایی و فیزیکی) می‌شود.
در جدول (۱-۲) انواع جاذب‌ها و حلال‌های مورداستفاده برای شیرین‌سازی گاز مایع آورده شده است.
جدول ۱-۲- انواع جاذب‌ها یا حلال‌های مورداستفاده در فرآیندهای شیرین‌سازی گاز مایع

۹۱/۰

۸۶/۶

۱۵/۷

۳۴/۹

۱۲/۱

( ۵ %) LSD

به هر حال، پس از آلودگی باکتریایی، پینه های تشکیل شده در غلظت ۱۵۰ میلی گرم در لیتر کانامیسین برای رقم ’Rendz-Vous‘ یک افزایش مقاومت در ریزنمونه های برگ مشاهده شد (جدول ۴-۳).

بدون آلودگی باکتریایی تشکیل شاخساره در غلظت ۵۰ میلی گرم در لیتر کانامیسین برای رقم ’Rendz-Vous‘ به طور کامل متوقف شد در حالی که برای رقم ’Panamera‘ این اتفاق در غلظت ۱۰۰ میلی گرم در لیتر کانامیسین صورت گرفت. به هر صورت، پس از آلودگی باکتریایی، شاخساره ها حتی در غلظت ۱۰۰ میلی گرم در لیتر کانامیسین برای هر دو رقم تشکیل شدند (جدول۴-۳).
نتایج تشکیل پینه و شاخساره نشان داد که رقم ’Panamera‘بیش از رقم ’Rendz-Vous‘ به کانامیسین مقاوم است. اگر چه پینه ها روی محیط محتوی بیش از ۵۰ میلی گرم در لیتر کانامیسین تشکیل شدند، ولی آن ها به طور معمول در مقایسه با محیط بدون کانامیسین کوچکتر و قهوه ای رنگ بودند. به نظر می رسد آلودگی باکتریایی تشکیل پینه و شاخساره را به تعویق می اندازد.
این بررسی نشان داد که آلودگی باکتریایی مقاومت ریزنمونه های برگ به مواد گزینشی را افزایش می دهد. اثرهای بازدارنده پایین کانامیسین در این بررسی ممکن است به سبب اتصال ویژه آنتی بیوتیک به مواد جامد کننده باشد.
ترکیبات انگیزاننده مختلف در صورت مایه زنی با عامل بیماری زا تولید می شوند. افزایش مقاومت به مواد گزینشی در صورت آلودگی باکتریایی در این بررسی ممکن است مرتبط با انگیزش پروتئین های مرتبط با عامل بیماری زا در ریزنمونه های برگ باشد. نتایج ما با نتایج سونگ زنگ و همکاران (zhang et al, 2004) همسویی دارد.

۴-۲-۲- تولید گیاهان تراریخت

­
در آزمایش های انجام شده از Agrobacterium tumefaciens strain LBA 4404 دارای پلاسمید pBI 121 حامل ژن گزارشگر بتاگلوکورونیداز (uidA) تحت کنترل پیشبر CaMV35S ویروس موزاییک کلم گل و ژن نشانگر گزینشگر npt П برای انتقال ژن به دو رقم میخک استفاده شد.
در این پژوهش از ریزنمونه های برگ و پینه برای انجام انتقال ژن استفاده شد. برای کاهش تعداد شاخساره های گریخته اندازه ریزنمونه های اولیه کوچک در نظر گرفته شد که این عمل اجازه می دهد آن ها بیشتر در برابر مواد گزینشگر در محیط کشت باشند و همچنین روش گزینش به گونه ای تغییر یافت که تماس بین ریزنمونه ها و محیط خیلی زیاد باشد. در ضمن پس از انتقال گیاهان تراریخت به خاک اختلاف مورفولوژیک با گیاهان کنترل نشان ندادند.
پس از گذشت ۸ تا ۱۰ هفته از مایه کوبی ریزنمونه های برگ با باکتری شاخساره هایی به طول چند میلی متر پدیدار شدند (نگاره ۱-۴). پس از واکشت آن ها زمانی که شاخساره ها به طول چند سانتی متر رشد کردند از آن ها برای استخراج DNA و انجام PCR و همچنین آزمون رنگ آمیزی هیستو شیمیایی GUSاستفاده شد.

نگاره ۱-۴- ایجاد شاخساره و پینه پس از گذشت ۸ تا ۱۰ هفته از مایه کوبی برای رقم استاندارد’Rendz-Vous‘ .

۴-۲-۳- تأیید گیاهان تراریخت با سنجش فعالیت GUS

رنگ آمیزی شاخساره ها یا پینه های ایجاد شده نشان داد که شاخساره ها و پینه ها از نظر فعالیت GUS مثبت بودند که این امر نشان می دهد ژن GUS الحاق یافته تحت کنترل پیشبر S35 ویروس موزاییک کلم گل (P35S) در سطوح بالایی بیان می شود. نگاره ۲-۴ بیانگر این موضوع است.
نگاره ۲-۴- سنجش ژن GUS در رقم استاندارد’Rendz-Vous‘ .
­
نگاره ۳-۴- سنجش ژن GUS در رقم مینیاتور ’Panamera ‘.

۴-۳- آنالیز PCR

در رقم ’Rendz-Vous‘ وجود باند در bp 425 در نمونه های گیاهان تراریخت (چاهک های ۲ تا ۷) پیوستن ژن GUS را ثابت نمود. هیچ باندی در نمونه های نا تراریخت (چاهک های ۸ و ۹) دیده نشد و در رقم ’Panamera‘وجود باند در bp 425 در نمونه های گیاهان تراریخت (چاهک های ۲،۳ و ۴) پیوستن ژن GUS را اثبات نمود.
۶
M
۳
۴
۹
۸
۷

نتایج

۱

بررسی مقبولیت و تاثیر اجرای نظام پیشنهادها در دانشگاه علوم پزشکی تبریز

علی، جنتی/۱۳۹۰/ دانشگاه آزاد تهران

مطالعه مقطعی - توصیفی، مداخله ای و کاربردی/ جامعه آماری کارکنان دانشگاه علوم پزشکی تبریز

می توان نتیجه گیری کرد که گرچه اجرای نظام پیشنهادها در سازمان ها ضروری است لیکن تغییر فرهنگ سازمانی و ایجاد محیط مناسب در سازمان قبل از اجرای آن نباید نادیده گرفته شود

۲

نقش مدیریت مشارکتی (نظام پیشنهادها) در میزان اثربخشی و کارایی بیمارستان

علی محمد، مصدق راد/ ۱۳۹۲/ دانشگاه آزاد تهران

توصیفی، موردی، مداخله‌ای، پیمایشی، کیفی و کاربردی/ کارکنان بیمارستان شهید فیاض بخش تهران

بکارگیری مدیریت مشارکتی (نظام پیشنهادها) در صورت ثبات و تعهد مدیریت و فراهم نمودن پیش زمینه‌های لازم، موجب بهبود اثر بخشی و کارایی بیمارستان خواهد شد

۳

عوامل موثر بر نظام مدیریتی دانشگاه های باز و از راه دور در مقایسه با دانشگاه های مرسوم

مژگان، حیدری/ ۱۳۹۳/ دانشگاه آزاد اصفهان

روش مداخله ای، پیمایشی/ کلیه
واحدها و دانشکده های دانشگاه تهران

نظام مدیریتی دانشگاه پیام نور تحت تاثیر نظام آموزشی آن می باشد و فرایند یاددهی یادگیری در ساختار سازمانی دانشگاه ها تاثیر می گذارد.

همانگونه که مطالعات بیان شده در جدول نشان می دهد، یکی از عوامل مهم رشد و توسعه کشورها، اهمیت دادن به فکر و اندیشه نیروی انسانی و استفاده صحیح از آن است و یکی از بهترین راه های استفاده از فکر بشر و این سرمایه بزرگ خلقت، اجرای نظام پیشنهادهاست.

جدول ۲-۴) پیشینه تحقیق : کتاب

ردیف

عنوان کتاب

نویسنده و مترجم /ناشر/سال نشر

نتایج

۱

بررسی امکان استقرار نظام پیشنهادها

اکبر بیگی، مریم (۱۳۹۰)/ نشر مدیران / سال ۱۳۹۰

نظام پیشنهادها یک سیستم جدید مدیریتی است که با پیاده سازی آن در سازمان، می توان از پیشنهادها و نظرات کارکنان که سرمایه های اصلی سازمان محسوب می شوند جهت بهبود در عملکرد سازمان استفاده کرد. تاکید این روش بر بهبودهای کوچک و مستمر در سازمان است.

۲

ارزیابی اثربخشی اجرای نظام پیشنهادها

محمدی، الهام (۱۳۹۲). نشر اندیشه های برتر / ۱۳۹۰

نظام پیشنهادها فضای مناسبی برای شکوفا کردن و بهره گرفتن از اندیشه و تجربه کارکنان سازمان و افزایش دامنه تعلق و دلبستگی آنان به بهتر کردن و گسترده کردن خدمات، با ایجاد فضایی آزاد و سالم برای طرح و نقد اندیشه است.

فلاینبغی ان یقتص بنفسه فان ذلک للامام او من یامره به الامام بلاخلاف( طوسی، بی تا، ج ۲: ۳۶۹); سزاور نیست کسی خود سرانه اقدام به قصاصی کند که حق اوست، بلکه این از موارد اختیارات حکومتی محسوب گردیده و منحصرا در اختیار امام یا مامور ایشان می باشد و اختلافاتی در این خصوص بین فقها نیست.
۵ـ۲) جهاد و مبارزه با دشمنان
شیخ طوسی در کتاب الرسائل العشر جهاد را از وظایف و اختیارات امام بر شمرده و از آن به «القیام بالدفاع عنها و حرب من یعادیها»( امام خمینی، ۱۳۷۸الف:۱۱۱)تعبیر کرده است; البته منظور از جهاد، جهاد ابتدایی است که شیخ آن را از اختیارات انحصاری امام معصوم یا کسانی که از طرف امام منحصرا برای جهاد منصوب شده اند، می داند( امام خمینی، ۱۳۷۸الف:۲۴۱);

اما هرگاه دشمن متجاوزی به سرزمین و کشور اسلامی هجوم آورد، وظیفه همگان است که به دفاع برخیزند و حضور و وجود امام نیز شرط وجوب دفاع نیست:
اللهم الا ان یدهم المسلمین امر یخاف منه علی بیضه الاسلام و یخشی بواره او یخاف علی قوم منهم فانه یجب حینئذ دفاعهم( طوسی، ۱۲۷۱ق، ج ۲: ۸.)؛ اما اگر مسلمانان مورد تهاجم واقع شوند، به گونه ای که مرکزیت اسلام در معرض خطر قرار گیرد و ترس از نابودی آن یا خوف از نابودی و صدمه دیدن جمعی از مردم مسلمان ساکن در کشور اسلامی احساس گردد، دفاع بر آنها (مردم) واجب می گردد.
۶ـ۲) دفاع از حقوق شهروندان
اساسی ترین وظیفه و بدیهی ترین اقدامی که از هر حکومت و نظام سیاسی مطلوب انتظار می رود، دفاع از حقوق شهروندان است.اگر حکومت نتواند از عهده ایفای این مسؤولیت خطیر بر آید، هرج و مرج بر آن حوزه حکومتی مستولی خواهد شد.
شیخ طوسی ساکنان و شهروندان دارالاسلام را به سه دسته تقسیم می کند:
الف) مسلمانان: وظیفه امام، یاری و کمک به آنان بوده و در مقابل هر فرد و گروهی که به ناحق و باطل، حقوق آنان را مورد تعرض قرار دهد، ایستادگی کرده و با آنها برخورد جدی خواهد کرد; متجاوزان خواه مسلمان باشند و خواه کافر؛از این رو هرگاه حقی از مسلمانان ضایع شده باشد، امام موظف است که آن حق را به نفع صاحبش استیفا کند.
ب) کفار ذمی: دومین گروه از ساکنان کشور اسلامی، کفاری هستند که با دولت اسلامی قرار داد ذمه بسته و بر طبق آن، وظایفی بر عهده شان قرار گرفته است و تبعا دارای حقوقی نیز هستند:
و ان کان من اهل الذمه کان حکمه فی هذا کله حکم المسلم فی نصرته و الذب عنه غیر انه ان شرب الخمر فلا حد علیه( طوسی، ۱۲۷۱ق، ج ۸: ۳۷)؛ کیفیت رفتار و برخورد نظام سیاسی با کفار ذمی در کمک و یاری رسانی و دفاع از حقوق آنان، همانند رفتار با سایر مسلمانان است (بر طبق قانون باید به وظایفشان عمل کرده و در صورت تخلف، طبق قانون مجازات شوند؛ به استثنای این که هرگاه آنان اقدام به نوشیدن شراب نمایند، حدی بر آنان جاری نخواهد شد (البته این در صورتی است که کفار ذمی، تظاهر به نوشیدن شراب در مجامع علنی مسلمانان کنند) .
ج) کفار مستامن: غیر مسلمانانی هستند که با دولت اسلامی قرار داد ذمه نبسته اند، اما به دلیل وجود امنیت در سرزمین اسلامی مستقر گردیده اند.شیخ در مورد اینها نیز امام را موظف به دفاع می داند; البته تنها زمانی از این گروه دفاع می شود که متعرضان از مسلمانان یا کفار ذمی باشند، اما زمانی که از ناحیه کفار حربی مورد تجاوز قرار گرفته و یا جنگ داخلی در بین خودشان رخ دهد، نظام سیاسی اسلامی خود را موظف به دخالت ندیده و هیچ گونه کمکی هم برای آنان ارسال نخواهد کرد( طوسی، ۱۲۷۱ق، ج ۸: ۳۷).
۷ـ۲) ایجاد ساختار مالی برای تحقق اهداف حکومت اسلامی
از عمده ترین مسائلی که هر نظام سیاسی با آن درگیر است، تامین منابع مالی و کیفیت توزیع آن در موارد لازم و مورد نیاز است، زیرا رشد و پیشرفت و در واقع ادامه حیات نظام سیاسی و تحقق اهداف حکومت اسلامی، در گرو هزینه ای است که از سوی منابع مالی تامین می شود.
فقهای شیعه موارد عدیده ای، نظیر زکات، خمس، جزیه و انفال و زمین ها را به عنوان منابع مالی ذکر کرده اند و شیخ طوسی تامین و سازماندهی منابع مالی را وظیفه امام می داند:
و علی الامام ان یبعث الساعی فی کل عام الی ارباب الاموال لجبایه الصدقات و لایجوز له ترکه( طوسی، ۱۲۷۱ق، ج۱: ۲۴۴); امام موظف است هر سال فردی را برای جمع آوری مالیات و صدقات (زکات) به نزد صاحبان اموال و دارایی ها اعزام دارد و ترک این عمل برای امام جایز نمی باشد.
بدیهی است که چنین فردی باید دارای ویژگی هایی مانند امانت داری و آشنایی به احکام دینی مربوط به وجوهات شرعیه (فقه) بوده و از مسلمانان عاقل محسوب گردد( طوسی، ۱۲۷۱ق، ج ۱: ۲۴۸).
بخش پنجم: بررسی نهاد های موثر در راهبرد نهادینه کردن فرهنگ اسلامی در جامعه
√ فصل نخست: آسیب شناسی اجمالی از وضعیت کنونی فرهنگ در جامعه
√ فصل دوم: شناسایی نهادهای موثر و کارآمد و بررسی جایگاه آن ها در ساختار فرهنگی جدید
√ فصل سوم: طراحی ساختار فرهنگی جدید و کیفیت اجرای آن در سطح کشور
فصل نخست: آسیب شناسی اجمالی از وضعیت کنونی فرهنگ در جامعه
بر مبنای ،آنچه تا کنون ذکر شد؛ در این بخش لازم است آرمانی ترین وجه ممکن^[۴۷] برای دستیابی به یک نظام سیاسی ـ اجتماعی متعالی شیعی طراحی و ترسیم شود تا از رهگذر آن اهداف زیر محقق شود:
۱) روح کفر و نفاق و گرایشات کفرآمیز و نفاق آلود از بستر جامعه رخت بربندد.
۲) ظواهر رفتاری در جامعه از فسق و فساد و فحشا مبرا شود.
۳) امر به معروف و نهی از منکر متناسب با مقتضیات روز در جامعه نهادینه شود.
۴) روح ایمان حقیقی در جامعه اسلامی دمیده شود تا منافرات ایمانی مجال جولان در جامعه نداشته باشد.
۵) تقوای الهی در بستر جامعه نهادینه شود تا از رهگذر آن صادرات فعلی آحاد از رذایل اخلاقی منزه شود و مکارم اخلاق در عرصه عمومی جامعه به نحو فراگیر مشاهده شود. (نتیجه نهایی این مورد ایجاد سنخیت بنیادین میان مامومین (امت تشیع و جامعه مسلمین) و امام معصوم علیه السلام است که تحقق آن یکی از اصلی ترین موانع ظهور را مرتفع خواهد کرد)
۶) الفت قلبی میان آحاد جامعه برقرار شود تا از این راه انسجام داخلی و پایداری ملی تحقق یابد و به واسطه آن دوام و قوام و بقای حکومت اسلامی تضمین شود و مواجهه با خصم مستکبر بی هیچ مانعی با حدت بیشتر ادامه یابد.
۷) مصداق کوچکی از آرمان شهر اسلامی با تمام مختصات و ویژگی های آن در بوم ایران تحقق یابد و با توسعه بین المللی مرام حقیقی اسلام در میان ملل مسلمان و آزادیخواه، زمینه برای پذیرش حکومت حقه مهدویه در جامعه جهانی فراهم شود. (تمهید شرایط ظهور به مثابه هدف غایی از طراحی و ترسیم ساختار فرهنگی مورد نظر)
همه این تاکیدات بر این مبنا استوار است که ما معتقدیم «تربیت الهی آحاد اصلی ترین مقتضی در راهبرد مهدویت است». بنابراین ما بر این باوریم که بزرگ ترین دغدغه و جهت گیری نظام سیاسی حاکم در عصر غیبت باید مبتنی بر همین اصل الهی و اسلامی باشد که هرآینه یک رهیافت فرهنگی دین بنیاد است و از همین رو است که عارفی مجاهد چون شهید دکتر مصطفی چمران اعلی الله مقامه در باب انقلاب اسلامی ایران چنین می فرماید:
«ما انقلابی را انقلاب می دانیم که در راه ساختن مدینه فاضله و تکامل انسان ها و ظهور امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف موثر و مفید باشد» هم ایشان می فرماید «ما یک انقلاب را وقتی انقلاب اصیل می دانیم که انقلاب درونی و معنوی و تربیتی نیز در انسان ها بوجود بیاید» «انقلاب درونی، انقلاب نفسانی ـ معنوی و انقلاب تربیتی ـ فرهنگی است»( رحیم پور ازغدی، سخنرانی در خراسان رضوی، خبر گزاری دانشجو، ۲۸/۰۳/۱۳۹۰) و این بیانات مبارک، درست در جهت فرمایشات مولای متقیان علی علیه السلام است که ویژگی های این انقلاب درونی و معنوی ـ که به دنبال سلوک الی الله و تهذیب نفس حاصل می شود ـ را چنین بر می شمارند:
«قد احیا عقله و امات نفسه حتی دق جلیله و لطف غلیظه و برق له لامع کثیر البرق فابان له الطریق و سلک به السبیل و تدافعته الابواب الی باب السلامه و دار الاقامه و ثبتت رجلاه بطمانینه بدنه فی قرار الامن و الراحه بما استعمل قلبه و ارضی ربه»
و اینچنین است که حرکت در مسیر هدایت، خود هدایت افزا است و به قرار امن و آرامش منتهی خواهد شد و نور ایمان را در دل متجلی کرده و انقلاب درونی و معنوی را رقم می زند و باید دانست که این، همان مقام درونی شدن و نهادینه شدن دین در وجود آدمی است که به دنبال آن علقه ای ناگسستنی میان انسان و اسلام ایجاد می شود.
بر این اساس در بخش پایانی رساله حاضر ضمن شناسایی خلاها و آسیب های فرهنگی، ساختاری نوین با هدف نهادینه کردن فرهنگ ایده آل اسلامی در جامعه طراحی و پیشنهاد می کنیم تا بتوان با استخدام این ساختار اهداف هفت گانه ای که برشمرده شد را به حد بضاعت محقق کنیم.
گفتار نخست: جامعه، فرهنگ اسلامی و تهاجم فرهنگی
با توجه به آنچه در زمینه مفهوم شناسی فرهنگ بیان شد، مفهوم فرهنگ و عناصر و متغیرهای پیوسته به آن می تواند همچون خود فرهنگ آسیب پذیر باشد. ممکن است در اثر نفوذ فرهنگ بیگانه، و القائات بیگانگان و یا تسامح و سهل انگاری کارگزاران امور فرهنگی، عنصر یا عناصری که در اصل از اجزاء ترکیبی مفهوم و ساختار مفهومی فرهنگ خودی نبوده است، رفته رفته به صورت جزو عنصری آن درآید. به عنوان مثال، چنانچه هنر از جمله محتویات مفهوم فرهنگ معرفی گردد، اما دامنه به کارگیری و استفاده از هنر در ضمن مفهوم شناسی فرهنگ روشن نشود، بیم آن می رود که به تدریج هنرهای مبتذل و تخریب گری، که پایه و ساختار اخلاقی فرد و جامعه را در هم می شکند، به اسم فرهنگ جامعه رواج یابد و جنبه فرهنگی به خود بگیرد، مسلما چنین هنرهایی عامل ترقی و رشد و تعالی جامعه نخواهد بود، بلکه برعکس روند انحطاط فرد و جامعه را تسریع خواهد کرد. بنابراین، یا باید مفهوم هنر را تحدید کرد و یا باید در مفهوم فرهنگ و فرهنگی تامل و دقت بیش تری به عمل آورد و هر هنری را فرهنگی ندانست. دقت بیش تر در مفهوم شناسی و معنایابی فرهنگ، میزان آسیب پذیری فرهنگ را چه از جنبه مفهومی و چه از جنبه محتوایی کاهش می دهد. به هر اندازه که شاخص های فرهنگ و فرهنگی باثبات تر و مطمئن تر باشند نظام فرهنگی سالم تر و آسیب ناپذیرتر خواهد ماند. در این راستا، قوی ترین عاملی که می تواند ثبات فرهنگی را بیمه کند و استقرار و استحکام فرهنگ سالم را تضمین نماید، اعتقاد و پای بندی جامعه به دین راسخ می باشد. هر چه دین، معتقدات، سائقه ها و انگیزه های دینی راسخ تر باشد، فرهنگ برخاسته از دین پابرجاتر و مؤثرتر خواهد ماند و تشخص فرهنگی جامعه دینی شفاف تر خواهد بود. کشف ارتباط میان دین و فرهنگ ما را نسبت به این نکته واقف می سازد که در یک جامعه متعهد و ملتزم به دین، عامل دین و انگیزه های دینی می تواند خاستگاه فرهنگ آن جامعه باشد.
چنانچه دین از حاشیه ها و کناره های زندگی فردی و اجتماعی به متن زندگی وارد شود و بر کلیه روندها و فرآیندهای اجتماعی نظارت کند، هویت خود را باز خواهد یافت. در این صورت است که دین می تواند نقش مهم خود را به عنوان عالی ترین خاستگاه فرهنگ ایفا کند. با اندک تاملی در فلسفه بعثت انبیا و با نیم نگاهی به هویت فرهنگی - اجتماعی اسلام درمی یابیم که نقش دین در جوامع اسلامی به مراتب فراتر از نقش جامعه است، به گونه ای که دین توانایی نظارت بر جریانات مربوط به زندگی فردی و اجتماعی را دارد و می تواند نهادهای اجتماعی را بر مبنا و اسلوب صحیحی شکل دهد و نظام بخشد. با این وصف، آداب و رسوم می توانند جنبه دینی به خود بگیرند و یا نظارت دین را پذیرا باشند و بالاتر این که از دین نشات بگیرند. قرآن کریم از این منظر به دین فرهنگی و فرهنگ دینی می نگرد که نقش حضور فعال دین را در اجتماع به مراتب گسترده تر و فراتر از نقش فعال جامعه می بیند. بر اساس بینش قرآنی، یک فرد واحد انسانی با تعهد و التزام خالصانه به دین و منویات الهی می تواند به تنهایی یک امت محسوب گردد. احرازیک چنین نگرش وبینشی است که حضرت ابراهیم علیه السلام را به تنهایی به منزله یک امت می بیند: «ان ابراهیم کان امه قانتا لله حنیفا و لم یک من المشرکین»(نحل، ۱۲۰) حضرت ابراهیم علیه السلام در مقام بندگی خداوند به منزله یک امت بود. (مجلسی، المیزان، ج ۱۲: ۳۶۸)
در جوامعی که دین حاکمیت دارد، برای دین نقشی ورای همه عوامل اجتماعی و نهادهای فرهنگی - تربیتی درنظر گرفته شده است. در این جوامع فرایند اجتماعی سازی^[۴۸] ، همواره تحت اشراف و نظارت دین انجام می پذیرد، و فرهنگ جامعه از دین وام می گیرد. این امر بستگی به هنر و کارایی آن نظام دینی دارد که مردم نسبت به آن وفادار می باشند و در عمل به مقتضای آن ملتزم و پای بند هستند. وفاداری به مبانی جهان شناختی دین و التزام عملی به جنبه های ایدئولوژیک آن، دین را در ایفای نقش حساس و سازنده خود در جامعه یاری می دهد و حیات و جاودانگی فرهنگ نشات یافته از آن را تضمین می کند.
اکنون که به نفوذ دین و ارزش های نشات یافته از دین در زوایای فرهنگ بشری پی بردیم، بر این نکته مهم می توان پافشاری کرد که عامل اصلی انحطاط و استحاله فرهنگی و در نهایت دلیل عمده از خود بیگانگی فرهنگی جوامع انسانی، پشت پا زدن به ارزش های دینی و شکستن حریم تعهدات و التزامات دین مدارانه است. همین عامل جدایی و بریدگی از دین است که بروز و نفوذ آسیب های فرهنگی را تشدید می کند و فرهنگ انسانی را آسیب پذیر می سازد. اینجاست که دین ستیزان و به ویژه اسلام زدایان و دشمنان مسلمانان همواره در جهت به حاشیه کشاندن و بی هویت کردن دین و تضعیف و بی اثر کردن قدرت شگرف آن تلاش کرده اند و در مواردی نیز موفقیت های ویژه ای را به دست آورده اند. از نقطه نظر آسیب شناختی، چنین تلاشی به جدایی فرهنگ از دین انجامیده است و دین باوری و التزام و تعهد به آن را در چارچوب تجربه ای صرفا شخصی و برداشتی کاملا فردی جای داده است. کیفیت حضور دین در جوامع غربی و بسیاری از جوامع اسلامی بیان گر وضعیت فردی شدگی دین است. در این جوامع، دین در سطحی کاملا فردی به جای نقش آفرینی در عرصه امور اجتماعی، سیاسی و اقتصادی به گوشه کلیساها، کنیسه ها، معابد و مساجد کشانده شده است.

1. 1. خطر فراگیر شدن فرهنگ دین زدایی و دین زدایی فرهنگی

دسیسه های دشمنان فرهنگی اسلام و مسلمانان هنگامی که نظام یافته و بر اساس پیش بینی ها و طراحی ها و برنامه ریزی های دقیق و به هدف متزلزل کردن موقعیت دینی ـ فرهنگی و سرنگون ساختن نظام فکری ـ عقیدتی، صورت پذیرد طبعا شکلی تهاجمی به خود می گیرد. تهاجم فرهنگی مستلزم حمله ای حساب شده است که از طرف مهاجمین ویران گر در جهت اهدافی از پیش تعیین شده تنظیم گردیده است، و تا تصرف سنگرهای فرهنگی تداوم می یابد، این امر با ابتنای بر «سیاست گام به گام» و به قصد استیلا بر مواضع فرهنگی استراتژیک شکل می پذیرد. تلاش غرب در تهاجم فرهنگی علیه ما منجر به رواج و گسترش فرهنگی می شود که «ریشه در ماتریالیسم دارد،…»(مصباح یزدی، ۱۳۷۶: ۲۶) بدیهی است فلسفه ماتریالیسم نیز حاصلی جز تخریب فرهنگ جوامع اسلامی نخواهد داشت. (مصباح یزدی، ۱۳۷۶: ۲۶) آثار حاکمیت چنین پدیده ای مادی در غرب به تدریج پذیرفته گردیده است و هر لحظه مؤثرتر از گذشته به پیش می رود تا همه زوایای زندگی مادی و معنوی جوامع غربی را فراگیرد. امروزه حتی اکثر مظاهر دینی در غرب رنگ سلطه فرهنگ برخاسته از ماتریالیسم فرهنگی را به خود گرفته است. (مصباح یزدی، ۱۳۷۶: ۲۶ و۲۷)
اصولا «سیاست گام به گام» از جمله حربه های کارآمد و مؤثری است که در تهاجم فرهنگی علیه فرهنگ و دیانت مسلمانان مورد استفاده قرار گرفته است. سیاست گام به گام، پذیرش و تسلیم گام به گام را به دنبال دارد. سیاست مزبور از جانب سیاست بازان کارزار فرهنگی معمولا در مورد افراد، گروه ها، ملت ها، و یا دولت هایی اعمال می گردد که به نظر می آید بر اصولی پایدار هستند و نسبت به موازینی متعهد می باشند، همچنین از روحیه مقاومتی نسبی برای جانب داری از اصول و موازین ارزشمند خویش برخوردارند. این سیاست که عملکرد جاری مهاجمین فرهنگی است تا آن جا پیش می رود که اولا، اصول و مبانی ارزشی دینی ـ فرهنگی را در منظر گروندگان و ملتزمین به آن ها به تدریج کم رنگ گرداند و ثانیا، روحیه مقاومت آنان را در برابر تهاجم به آن اصول و مبانی متزلزل سازد. آثاری از کم رنگ شدن تدریجی ارزش ها و متزلزل شدن و رو به ضعف گراییدن روحیه مقاومت در برابر تهاجم فرهنگی را می توان در دفتر عملکرد روزمره گروه هایی از جامعه کنونی خود بیابیم.
پایداری بر اصول و معیارهای فرهنگی خود یک اصل است. تحقق عملی هر اصلی پس از تشریع و یا تضمین آن در جامعه تا حدود زیادی به میزان همت و انسجام مردم در پای بندی به آن و پایداری در تحقق بخشیدن به مفاد آن بستگی دارد. بین متغییر اثر بخشی یک اصل تربیتی ـ فرهنگی و ثبات و پایداری مردم بر آن اصل همیشه همبستگی مثبت است، همچنان که بین نفوذ عوامل و آثار فرهنگ بیگانه و سستی و رخوت یک ملت در حراست و جانبداری از ارزش های والای فرهنگی خودی رابطه و همبستگی مثبت وجود دارد.
برعکس، تساهل در اصول و مبانی و ارزش ها، عامل سقوط آن ارزش ها در منظر افراد بوده است. به همان اندازه که اعتقاد و التزام راسخ عملی به اصول و مبانی ارزشی عامل ثبات ارزش ها به حساب می آید، تغافل نسبت به آن اصول و تساهل بر آن هابه نابودی وحداقل کم رنگ شدن ارزش ها می انجامد.
در مفهوم شناسی تساهل باید گفت که این مفهوم از باب تفاعل و به معنی متظاهر بودن به چیزی است که واقعیت ندارد. به عنوان مثال، تجاهل یعنی خود را به جهالت و ندانستن زدن در حالی که جهلی در کار نیست، و تغافل یعنی شخص خود را نسبت به امری غافل بنمایاند در حالی که واقعا غافل نیست. شبیه به آن تساهل می باشد به مفهوم سهل انگار بودن در مورد واقعیتی که بر اساس باورداشت های اصولی شخص معتقد، اما متساهل، جای سهل انگاری نباید باشد. در حقیقت فرد مدعی ایمان اما متساهل، دو شخص را فریب می دهد: یکی خودش را و دوم فردی را که در مقابلش در مغایرت با اصول و ضوابط ایمانی اعتقادی و یا فرهنگی - اجتماعی و یا ملی - سیاسی او سخن گفته، یا به اظهار نظری پرداخته و یا دست به اقدام عملی زده است. او خود را فریب داده است، چون اصول اعتقادی خود را نادیده و کم اهمیت پنداشته است وگرنه نمی بایست در مقابل خدشه دار شدن و شکسته شدن حریم آن اصول کوتاه بیاید. او دیگری را فریب داده است، چون در مقابل سخنی که بر خلاف موازین ایمانی او از غیر سرزده است و یا در برابر رفتاری که در مغایرت با موازین ایمانی و اعتقادی او مرتکب گردیده است، به تساهل و تسامح تظاهر کرده است. خود را به ظاهر سهل انگار و حلیم نشان داده است تا موجبات و اسباب خوشایندی غیر را فراهم آورد وگرنه واقعا به اقتضای باورداشت های خود نباید از خویش سهل انگاری نشان دهد. خلاصه این که، اظهار تساهل از جانب شخص مدعی تعهد و ایمان با اصول ایمانی آن شخص در مغایرت خواهد بود، خواه او به ظاهر سهل انگار باشد و خواه در واقع این چنین باشد. این در صورتی است که تساهل به هر یک از دو صورت مفروض به مفهوم سهل انگاری کردن و کوتاه آمدن در برابر بی حرمتی به ارزش های والا و متعالی باشد. بر اساس این مفهوم، سهل انگار واقعی کسی است که در ایمان و تعهد و التزام خود به لوازم آن متزلزل باشد.