• تبادل مثبت فرهنگی بین گردشگران و مردم جوامع محلی میزبان و ترویج فرهنگ حفاظت از میراث طبیعی و فرهنگی بین گردشگران و میزبان­ها؛

• اعتلای کیفیت زندگی و آگاهی­ های علمی مردم و جوامع محلی.

۲ – ۶ – ۳- جنبه­ های اقتصادی

• • درآمدزایی برای مردم و جوامع محلی و تقسیم عادلانه درآمد­ها؛

• اختصاص سهمی از درآمدهای برای مدیریت و حفاظت از میراث؛

• اقتصادی کردن اکوتوریسم برای سازمان‌دهندگان آن و در عین حال توجه دقیق به حصول نتایج مثبت حفاظتی و حمایتی از اجرای پروژه­ ها (رضوانی، ۱۳۸۷: ۲۳ - ۲۴).

۲ – ۷ - ویژگی­های اکوتوریسم
اکوتوریسم دارای ویژگی­های خاص خود می­باشد. مهمترین ویژگی­های اکوتوریسم شامل موارد زیر می­باشد:

• مشارکت در حفاظت از تنوع زیستی

• کمک به رفاه اجتماعی بومی

• تجربه ­های شخصی

• مسئولیت­ پذیری گردشگران

• قابلیت اداره شدن به وسیله­ مؤسسات و شرکت­ها و گروه ­های کوچک

• کمترین نیاز به استفاده از انرژی­های تجدیدناپذیر

• تأکید بر مالکیت بومی و ایجاد فرصت­هایی شغلی به خصوص برای جوامع روستایی(مشیری و ابوسعیدی، ۱۳۸۹: ۷).

۲ – ۸ - اهمیت اکوتوریسم
اکوتوریسم یکی از ابزارهای مناسب در فرایند توسعه پایدار بوده و قادر است که رشد اقتصادی را به روند حفاظت از منابع طبیعی در کشورهای در حال توسعه پیوند زند. اکوتوریسم و توسعه می­توانند در یک تعامل تنگاتنگ با جوامع محلی به پایداری کمک کنند. اکوتوریسم می ­تواند از طریق کاهش روند فرسایش، حفاظت از یکپارچگی، ارتقاء آموزشهای حفاظتی و تأمین انگیزه های مالی در بهره برداری پایدار به حفاظت از اکوسیستم‌ها بپردازد(پارسایی، ۱۳۸۴: ۲۸). با افزایش آگاهی‌های مردم از فواید و اثرات مثبت تجربه مستقیم طبیعت، اهمیت اکوتوریسم بیشتر می‌شود. اکوتوریسم به تنوع زیستی، ارزش اقتصادی می‌دهد. اکوتوریست‌هایی که همه ساله به مناطق جذاب طبیعی (مانند کنیا در آفریقای شرقی) مسافرت می‌کنند میلیونها دلار ارز به کشور میزبان وارد کرده و برای بسیاری از مردم محلی اشتغال ایجاد می‌کنند. چنانچه درآمدهای حاصل از اکوتوریسم به درستی مورد استفاده قرار گیرد زمینه لازم برای حفظ محیط زیست طبیعی و بسط مناطق حفاظت شده فراهم خواهد آمد و تحقق هدفهای توسعه پایدار، تسهیل خواهد شد (کریم­پناه، ۱۳۸۴: ۳۸). بر اساس برآوردهای شورای جهانی گردشگری و مسافرت، گردشگری طبیعی – اکولوژیک به عنوان بزرگترین بخش صنعت گردشگری در حال رشد است. مطالعات نشان می­دهد که ۴۰ تا ۶۰ درصد گردشگران جهان را اکوتوریست­ها تشکیل می‌دهند و درآمد حاصل از فعالیت آنها ۲۱۱ تا ۳۱۷ میلیارد دلار می­باشد و پیش ­بینی می­ شود تا سال ۲۰۱۵ رشد اکوتوریسم به ۱۰ الی ۳۰ درصد برسد (رضائی و همکاران، ۱۳۸۹: ۲).
۲ – ۹ - اهداف اساسی و ارکان اصلی اکوتوریسم

• اعتلای هویت بالقوه طبیعی و فرهنگی سرزمین­ها و کشف غنای زیبایی بصری و حفاظت از آنها

• درآمدزایی جایگزین برای مردم روستایی میزبان از راه اشتغال، از جمله به عنوان راهنما، کرایه مسکن و اسب، اداره رستوران، فروش تولیدات کشاورزی و دیگر مایحتاج، فروش صنایع دستی و هنری؛

• تشویق به سرمایه ­گذاری در سرزمین­های کوهستانی دور افتاده، محرومیت­زدایی و فقرزدایی از مردم و جوامع محلی و روستاها؛

• ایجاد زیرساخت­ها، توسعه ارتباطات و امکان دسترسی به اطلاعات برای مردم و جوامع محلی و روستاهای محروم (رضوانی، ۱۳۸۷: ۲۵ – ۲۱).

۲ – ۱۰ - ارکان اصلی اکوتوریسم

• استفاده پایدار از تنوع زیستی و منابع طبیعی؛

• به حداقل رساندن تاثیر‌گذاری بر محیط زیست طبیعی و فضاهای اجتماعی- فرهنگی، به ویژه از نظر تغییرات آب و هوایی، مصرف انرژی و فرهنگ­های سنتی؛

• مشارکت موثر و کامل تمامی طرف­های دارای نفع، به ویژه اجتماع­های محلی و اهالی بومی؛

• افزایش آگاهی و آموزش زیست محیطی تمامی طرف­های دارای نفع، به ویژه گردشگران و میزبان­های آنها؛

• منافع اقتصادی پایدار برای همه فعالان این عرصه( رضوانی، ۱۳۸۷: ۲۵ – ۲۱).

۲ – ۱۱ - اکوتوریسم در ایران
ایران یکی از پنج کشور بهره­مند از تنوع زیستی کامل (داشتن چهار فصل و زیست گونه­ های اصلی گیاهی و جانوری) به شمار می ­آید و افزون بر این وجود بزرگترین دریاچه جهان در شمال کشور، خط ساحلی ۱۲۰۰ کیلومتری خلیج فارس، وجود ۵۰ دریاچه در داخل کشور که از میان آنها ۱۸ دریاچه در شمار دریاچه­های کنوانسیون بین ­المللی رامسر قرار دارند و نیز دریاچه ارومیه به عنوان یکی از ۵۹ ذخایر زیستی کره زمین شناخته شده است. وجود بازمانده­های جنگل­های هیرکانی در شمال غرب مازندران مربوط به ۱۰ هزار سال پیش، بیابان­ها و کویرهای ایران با مناظر وهم­انگیز و بدیع مانند کلوت­ها در حاشیۀ غربی بیابان لوت که به بزرگترین شهر کلوخی جهان مشهور است، تالاب­های بین ­المللی (شبه جزیره میانکاله، خلیج گرگان، دریاچۀ پریشان و …) غارها، آبشارها، چشمه­های آب­معدنی و روستاهایی با جاذبه­های ویژه (کندوان،ابیانه، ماسوله و …) همه و همه از جاذبه‌ها و ظرفیت­های بی نظیر اکوتوریسم در ایران و برخی از آنها از قطب­های بین ­المللی اکوتوریسم در جهان، به شمار می‌روند. اما تعداد گردشگرانی که از ایران دیدن به عمل آورده‌اند در حال حاضر کمتر از ۱۰۰ هزار نفر در سال است که از مجموع اندک گردشگران وارد شده به ایران تنها ۲/۲ درصد اکوتوریست بوده ­اند. ایران در صورت سرمایه‌گذارى و تأکید بر جذب گردشگر طبیعی (اکوتوریست) مى­تواند به راحتى به درآمدهاى پیش‌بینى شده سازمان جهانى جهانگردى دست یابد. وجود ۱۴ اقلیم مختلف، ۱۲ هزار نوع گیاه، ۱۶۳ گونه پستاندار، ۱۹۶ گونه خزنده، ۱۷۴ گونه ماهى، ۲۰ گونه دوزیست و ۵۰۰ گونه پرنده در ایران که به تنهایى به اندازه کل پرندگان سراسر قاره اروپا هستند، امتیازاتى است که مى‌تواند ایران را به سوى سهم واقعى اکوتوریسم بکشاند (سرائی و همکاران، ۱۳۸۹: ۳).
۲ – ۱۲ - جایگاه اکوتوریسم در فرایند توسعه پایدار گردشگری
توسعه پایدار گردشگری عبارت است از گسترش صنعت گردشگری و جذب گردشگران به یک ناحیه با بهره گرفتن از منابع موجود به گونه‌ای که ضمن پاسخ دادن به نیازهای اقتصادی، فرهنگی و قانونی جامعه و انتظارات گردشگران بتوان وحدت، هویت فرهنگی، سلامت محیط زیست، تعادل اقتصادی مقصد و مهمانان آنان را به طور متوازن در حد بهینه تأمین کرد (استعلاجی و اللهقلی نژاد، ۱۳۹۰: ۱۳۲). اکوتوریسم زیرمجموعه‌ای از مجموعه گسترده توسعه پایدار به حساب می‌آید. شکل ۲ – ۲ جایگاه اکوتوریسم در فرایند توسعه پایدار گردشگری را نشان می‌دهد. علاوه بر این نشان دهنده این واقعیت است که اکوتوریسم علاوه بر این دربرگیرنده بسیاری از جنبه‌های گردشگری روستایی و گردشگری فرهنگی است خود به عنوان اساس گردشگری طبیعت نیز شناخته شده است.
تجاری و بازرگانی مسافرت
گردشگری ناپایدار
گردشگری ساحلی
گردشگری روستایی
گردشگری فرهنگی
گردشگری طبیعت