گسسته شدن رابطه افراد با ارتباطات و شبکه ­های اجتماعی

کاهش سرمایه اجتماعی

طرد اجتماعی

جدول شماره(۲-۳۴): جمع­بندی دیدگاه پتریک و شناسایی منابع مطرودساز اجتماعی

۲-۱-۱-۲-۵-۱۹. مسعود چلبی(۱۳۸۹)
چلبی بحث طرد اجتماعی را در چارچوب رویکرد نظم و بر اساس مفهوم نابرابری و در قالب پاسخگویی مؤثر به نیازها مطرح می­ کند. به همین جهت بحث خود را با پذیرش دو پیش­فرض، که کم و بیش در اکثر نظریه ­ها رایج هستند، پیگیری می­نمائیم. که بنا بر این دو پیش فرض از یک طرف نیازهای انسانی، به خودی خود، متنوع و زیاد هستند و از طرف دیگر منابع مادی جهت ارضاء نیازهای انسانی محدود هستند(چلبی، ۱۳۸۹: ۳). چلبی این نیازها را “علایق افضل” انسانی می داند و آنها را در چهار دسته زیر از هم تمیز داده است که شامل:
نیازهای مادی (معیشتی)(مثل خوراک، پوشاک، مسکن و…)
نیازهای امنیتی(مثل فراغت از تهدید مالی، جانی، فکری و فراغت از تهدید پیوندهای اجتماعی)
نیازهای شناختی(یعنی خروج از عدم تعین و کاهش نادانی)
نیازهای اجتماعی(مثل همنشینی اجتماعی، تأیید اجتماعی، محبت و عشق(چلبی ۱۳۸۱،۱۳۷۵به نقل از همان:۴). چلبی پاسخگویی مؤثر به این نیازها را زمینه­ ساز خشنودی(شادمانی) فردی است و همچنین معتقد است که نیازهای اجتماعی توأم با نیازهای فردی، سبب شکل­ گیری هنجارهای اجتماعی می­شوند در واقع ظهور تدریجی هنجارهای اجتماعی پاسخگویی چنین نیازی است، هنجارهای اجتماعی(قوانین نانوشه) ضامن بقاء و کارایی گروه است. سازوکار تولید هنجارهای اجتماعی عبارت است از: انتظارات افراد از یکدیگر و از جمع، توانایی جسمی، فکری و مهارتی افراد، نیازهای اساسی انسان، منابع در دسترس (فرصت­ها) می­باشد. اما هنجارهای اجتماعی در همان حال که قادرند شرایط را برای همکاری اجتماعی و هماهنگی فراهم نمایند، همزمان به سبب سویگیری جانبدارانه می­توانند بانی و حافظ انواع نابرابری­های اجتماعی شوند. از این رو، هنجارهای اجتماعی خصلت دوگانه دارند. نابرابری اجتماعی یکی از موضوعات بسیار مهمی است که از اعصار گذشته تا کنون هم مورد توجه عموم مردم و هم مورد توجه متفکران، فلاسفه و مصلحین اجتماعی بوده است. در عصر حاضر نیز، یکی از موضوعات کلیدی در علوم اجتماعی، به ویژه جامعه شناسی، تلقی می شود. گرچه حساسیت و ادراک نسبت به نابرابری­ها­ی اجتماعی از جامعه­ای به جامعه­ای و از زمانی به زمانی دیگر متغیر است و این می ­تواند بر عدالت توزیعی و احساس بی عدالتی نیز مؤثر واقع شود (جاسو۲۰۰۱، آمیل و همکار ۲۰۰۴ به نقل از چلبی، ۱۳۸۹). در هر حال لازم است قبل از ادامۀ بحث، یک تعریف نسبتاً جامع از نابرابری اجتماعی و انواع آن ارائه شود. مراد از نابرابری اجتماعی در معنای کلی، دسترسی نابرابر آحاد جمعیت(اعم از فردی و جمعی) به منابع ارزشمند چهارگانه، یعنی منابع اقتصادی (مثل ثروت و درآمد)، منابع سیاسی(مثل اقتدار و قدرت سازمان یافته )، منابع اجتماعی(مثل آبرو، حیثیت و منزلت اجتماعی) و منابع معرفتی (مثل انواع معارف و مهار تها) است(چلبی، ۱۳۷۵). اساساً، نابرابری­های اجتماعی در اثر ترکیب چهار عامل محوری، یعنی ضروریات محیط طبیعی، ضروریات اجتماعی، ضروریات زیستی روانی و تصادف، به صور مختلف ظهور و بروز می­یابند و در منافع خود تعیین نمایند و یا آن ها را نقض کنند تشدید هریک از چهار نوع نابرابری عمده می ­تواند با ساز و کارهای اصلی مختص خود، موجب طرد و ظهور انواع محرومیت جدی برای اکثریت آحاد جامعه شود در مقابل، اگر نابرابر ی اجتماعی منجر به نابرابر ی اسمی (بیرونی) شود و یا حتی نابرابری درونی به طور بی رویه افزایش یابد، این می ­تواند باعث “نوعی انحصار” شود پیامد هر نوع انحصاری سبب طرد و محرومیت می­­شود. چنانکه نمودار زیر نشان می دهد. نابرابری های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، به ترتیب، هریک از طریق سازوکارهای استثمار، استبداد، استحقار و استحمار می­توانند موجبات طرد اجتماعی و “نوعی محرومیت” را برای جزء مهمی از جمعیت جامعه فراهم نمایند. محرومیت و طرد اجتماعی باعث تضاد اجتماعی، عناد، غضب اخلاقی، عدم همکاری، انواع جرایم مهم(مثل قتل، غارت، جرایم سازمان یافته، وندالیسم، انواع فساد اداری سیاسی)، انزوای اجتماعی، شورش و خروج می شود(چلبی، ۱۳۸۹).

نمودار شماره(۲-۲): ساز و کارها و آثار نابرابری­های اجتماعی
نابرابری سیاسی
نابرابری اقتصادی
استثمار
استبداد

تملیک/تحدید
طرد اجتماعی
تهدید
تحمیق
تحقیر
استحقار

استحمار
نابرابری اجتماعی
نابرابری فرهنگی فرهنگی
منبع: بر گرفته از( چلبی، ۱۳۸۹: ۱۶)
جمع­بندی دیدگاه چلبی و شناسایی منابع مطرودساز اجتماعی: چلبی عدم پاسخگویی مؤثر به نیازها(امنیتی، شناختی، اجتماعی، اجتماعی ) را زمینه­ ساز دسترسی نابرابر آحاد جمعیت(اعم از فردی و جمعی) به منابع ارزشمند چهارگانه، یعنی منابع اقتصادی(مثل ثروت و درآمد)، منابع سیاسی(مثل اقتدار و قدرت سازمان یافته)، منابع اجتماعی(مثل آبرو، حیثیت و منزلت اجتماعی) و منابع معرفتی (مثل انواع معارف و مهارت ­ها) می­داند و تشدید هریک از چهار نوع نابرابری عمده می ­تواند با ساز و کارهای اصلی مختص خود، موجب طرد و ظهور انواع محرومیت جدی برای اکثریت آحاد جامعه شود در مقابل، اگر نابرابری اجتماعی منجر به نابرابر ی اسمی (بیرونی) شود و یا حتی نابرابری درونی به طور بی­رویه افزایش یابد، این می ­تواند باعث “نوعی انحصار” شود پیامد هر نوع انحصاری سبب طرد و محرومیت می شود.

منابع مطرودساز اجتماعی

عدم پاسخگویی مؤثر به نیازها
(امنیتی، شناختی، اجتماعی، اجتماعی)

احساس نابرابری
( منابع اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و معرفتی)

شکل ۳-۵۸- نقشه کشوراکوادور
برخی عوامل خارجی مانند پدیده جوی ال‌نینیو در سال ۱۹۹۷، کاهش شدید قیمت نفت در بازارهای جهانی در ۹۸- ۱۹۹۷ و بی‌ثباتی بازار بین‌المللی در همان دوران این بحران‌ها را قابل پیش‌بینی کرده بود. این عوامل سیاست اقتصادی دولت اکوادور را که تلفیقی از کسری‌های مالی بزرگ و سیاست‌های مالی انبساطی بود بیشتر برجسته ساخت و باعث کاهش ۳/۷ درصدی تولیدات خالص داخلی سالانه، تورم ۲/۵۲٪ و کاهش ۶۵درصدی ارزش پول ملی کشور در سال ۱۹۹۹ شد که این عوامل منجر به ناتوانی بیشتر اکوادور در پرداخت بدهی‌های خارجی در آن سال شد.در ۹ ژانویه، ۲۰۰۰، دولت رئیس‌جمهور جمیل مهواد اعلام کرد که برای مقابله با این بحران‌ها ازین پس دلار آمریکا به عنوان پول رایج کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد. استفاده از دلار آمریکا به عنوان پول رایج کشور به جای تثبیت پول ملی به آن بدین معنا است که فواید ضرب پول به اقتصاد آمریکا تعلق می‌گیرد، چه آنرا جبران کند و یا نکند. اعتراضات در پی این قضیه باعث عزل رئیس‌جمهور شد و معاون وی نوبوئا به جای وی سر کار آمد.دولت نوبوئا نیز استفاده از دلار را به عنوان هسته اصلی راهکار خود برای بهبود اوضاع اقتصادی برگزید. دولت در این زمینه وارد مذاکره با صندوق بین‌المللی پول (IMF) شد و نتیجه مذاکرات ترتیب یک دوره ۱۲ ماهه برای آماده‌سازی شرایط توسط IMFبود. سایر راه‌کارهای اقتصادی دولت اکوادور شامل تلاش برای کاهش کسری مالی دولت، اجرای اصلاحات ساختاری برای تقویت سیستم بانکی و بدست آوردن دوباره کنترل بر بازارهای خصوصی سرمایه بود. با گرانی نفت در بازارهای جهانی اقتصاد اکوادور اندکی بهبود یافت و در سال ۲۰۰۰ تولیدات خالص داخلی به سقف ۹/۱٪ رسید. با این وجود، ۷۰٪ مردم اکوادور زیر خط فقر بسر می‌برند که بیش از دو برابر آمار ۵ سال پیش از آن است. تورم در سال ۲۰۰۰ معادل ۱/۹۶٪ بود، اما نرخ تورم رو به کاهش است. تورم ماهانه در اکوادور در فوریه ۲۰۰۱ برابر با ۹/۲٪ بود(ویکی پدیا).

۲-۸-۴-۳- جمهوری سورینام
جمهوری سورینام در شمال آمریکای جنوبی و در کنار اقیانوس اطلس قرار دارد، وسعت آن به ۸۲۰/۱۶۳ کیلومتر مربع بالغ می گردد. ارتفاعات آن بیشتر در نواحی مرکزی واقع شده و به دلیل قرار گرفتن در منطقه ی استوایی، آب و هوای گرم و مرطوب دارد. سورینام تنها کشور قاره ی آمریکاست که بالاترین درصد آن مسلمان هستند. بقیه پیرو ادیان مسیحی (کاتولیک-پروتستان) و هندو می باشند. سورینام ۰۰۰/۵۰۲ نفر سکنه دارد. در ۱۹۶۵ م تعداد مسلمانان سورینام ۰۰۰/۸۰ نفر بود که ۲۵% سکنه ی آن را تشکیل می داد و رقم مسلمانان آن در ۲۰۰۶ م حدود ۰۰۰/۱۶۰ نفر بود که صد هزار نفر آنان منشأ جاوه ای دارند.
شکل ۳-۵۹- نقشه کشور جمهوری سورینام
ورود مهاجران مسلمان، افزایش نرخ رشد طبیعی جمعیت، گرایش افراد دیگر به اسلام از عواملی بود که رقم مسلمانان سورینام را بالا برد. مهاجرت غیر مسلمان این کشور به نقاط دیگر نیز درصد مسلمانان را افزون می نماید. حتی سرخ پوستان در سورینام به اسلام علاقه نشان می دهند(گلی زواره، ۱۳۸۸، ص۶۹۴).
اقتصاد سورینام تحت تاثیر صنایع بوکسیت قرار دارد که بیش از % ۱۵ تولید ناخالص داخلی % ۷۰ درآمد صادرات را تامین می‌کند. سایر اقلام صادراتی شامل شکر و قند می‌شود و نیز سورینام دارای مخازن نفت و طلا است. حدود یک چهارم مردم در بخش کشاورزی کار می‌کنند. اقتصاد سورینام وابستگی زیادی به کشورهای دیگر دارد و عمدتاً با هلند، ایالات متحده و سایر کشورهای حوزه کاراییب تجارت می‌کند.دولت ویدنبوش پس از در دست گرفتن قدرت در پاییز ۱۹۹۶، تمام برنامه‌های ساختاری دولت قبلی را به بهانه منصفانه نبودن برای مردم فقیر جامعه، متوقف کرد. درآمدهای مالیاتی مانند گذشته قطع شد و دولت منابع درآمد جدیدی را جایگزین مالیات کرد. در سال ۱۹۹۷ تخصیص سرمایه به توسعه سازمانهای هلندی کاهش یافت و روابط دو کشور رو به زوال گذاشت. رشد اقتصادی درسال ۱۹۹۸ با تنزل بخش معدن، ساخت و ساز و خدمات عمومی، کاهش پیدا کرد. هزینه‌های رایج دولتی، پایین بودن مالیات، خدمات شهری ضعیف و کاهش کمک‌های خارجی در سال ۱۹۹۹ منجر به مشکلات مالی و کاهش تولید ناخالص داخلی به % ۱۱ شد. دولت تصمیم گرفت تا این کمبودهای مالی را با چاپ اسکناس جبران کند که منجر به افزایش فوق العاده تورم و کاهش نرخ تبادل ارز گردید(ویکی پدیا).
۲-۸-۴-۴- جمهوری گویان
کشور گویان در شمال نیم قاره ی آمریکای جنوبی و در کرانه ی اقیانوس اطلس قرار دارد، وسعت آن به ۹۶۹/۲۱۴ کیلومتر مربع بالغ می گردد. گویان ۰۰۰/۸۰۰ نفر سکنه دارد و از طریق جمهوری چند حزبی با یک مجلس قانون گذاری اداره می گردد و مرکز حکومت آن شهر جورج تاون می باشد.
شکل ۳-۶۰- نقشه کشور جمهوری گویان
گویان پنجاه و ششمین کشور عضو سازمان کنفرانس اسلامی است و حدود ۰۰۰/۱۵۰ نفر مسلمان دارد که قریب به ۲۰% سکنه ی آن را تشکیل می دهد. اسلام در قر شانزدهم میلادی توسط آفریقایی ها و سپس به وسیله ی مسلمانان شبه قاره هند وارد این کشور گردید. حدود ۱۲۵ مسجد در گویان وجود دارد و مؤسسات اسلامی فعال آن عبارتند از: سازمان اسلامی مرکزی گویان، حجت العلما، سازمان جوانان مسلمان، اتحادیه ی اسلامی گویان، هیأت مسلمانان گویان، انجمن اسلامی صدرگویان متحد، جماعت تبلیغ و مرکز اسلامی شهر زرهال(گلی زواره، ۱۳۸۸، ص۷۰۲).
فصل سوم
روش اجرای تحقیق
۳-۱- مقدمه
پژوهشگر پس از تعیین و تنظیم موضوع تحقیق باید در فکر انتخاب روش تحقیق باشد. هدف از انتخاب روش انجام تحقیق این است که مشخص شود چه روش تحقیقی برای بررسی موضوع خاصی لازم است. باید به خاطر داشت محقق به خوبی آگاهی دارد آنچه یافته تا حد زیادی به نوع کاوش وی بستگی دارد. انتخاب روش انجام تحقیق، به هدف ها و ماهیت موضوع پژوهش و امکانات اجرایی آن بستگی دارد. بنابراین، هنگامی می توان در مورد روش بررسی و انجام تحقیق تصمیم گرفت که ماهیت موضوع پژوهش، هدف ها و نیز وسعت دامنه آن مشخص باشد.
۳-۲- روش شناسی تحقیق
پایه هر علمی روش شناخت آن علم است، اعتبار و ارزش قوانین هرعلمی به روش شناخت مبتنی است،که در آن علم به کار می رود. این پژوهش یک تحقیق توصیفی است. در این پژوهش به توصیف و مطالعه آنچه که هست پرداخته شده است. تحقیق توصیفی شامل مجموعه روشهایی است که هدف آنها توصیف کردن شرایط یا پدیده های مورد بررسی است. اجرای تحقیق توصیفی میتواند صرفاً برای شناخت بیشتر شرایط موجود یا رویدادها به فرایند تصمیمگیر باشد.
۳-۳- روش گردآوری اطلاعات
از آنجایی که در این تحقیق، جهت بررسی پیشینه وادبیات تحقیق، تئوری هاونظرات علمی، از کتاب ومقاله و… استفاده خواهد شد، گردآوری اطلا عات از نوع کتابخانه ای و اسنادی می باشد
۳-۴- ابزار گردآوری اطلاعات
هر پدیده ای از نظر کمی و کیفی ویژگی هایی دارد که آگاهی در مورد این ویژگی ها به ماهیت و دستیابی به آنها وابسته است. این پدیده ها به عنوان متغیر در طول زمان دچار تحول و دگرگونی می گردند. هدف از هر تحقیق اعم از توصیفی یا تبیینی، دستیابی به اطلاعات در مورد این تغییرات است.
در این پژوهش از روش های زیر برای جمع آوری اطلاعات استفاده شده است:

1. 1. بررسی و مطالعه کتب و پایان نامه هایی که در رابطه با متغیرهای این پژوهش نگاشته شده است.

1. 1. استفاده از مقالات داخلی و خارجی که پیرامون موضوع های مرتبط با پژوهش به رشته تحریر در آمده است.

۳-۵- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات
در این پژوهش با بهره گیری از نتایج مطالعات گذشته و تحلیل آنها درصدد تبیین جایگاه ژئوپلیتیک کشورهای اسلامی و شناسایی عوامل تاثیرگذار بر همگرایی کشورهای اسلامی هستیم.
فصل چهارم
یافته های تحقیق
مقدمه
برای مسائلی که بوجود می آید، نمی توان توجیه ساده ای یافت و علت ها را به آسانی دریافت. بر همین اساس پس از این که داده های تحقیق،گردآوری، طبقه بندی و استخراج شد. نوبت به مرحله جدیدی از فرایند پژوهش که به مرحله تجزیه و تحلیل اطلاعات معروف است، می رسد. تجزیه و تحلیل، مرحله ای است که در آن با کمک داده ها،که از طریق ابزارها جمع آوری شده اند خلاصه، کدبندی،دسته بندی و درنهایت، پردازش می شوند تا زمینه برقراری انواع تحلیل ها،و ارتباط بین این داده ها به منظور آزمون فرضیه های تحقیق فراهم شود
۴-۱- موقعیت ژئوپلیتیکی برتر جهان اسلام

درآمـــد ســـاقــی از در خــرم وشـــاد مــی آورد و صــــلای عـــــیش در داد
گـــرفتم از رخش فـــالــی مـبارک زهـی وقــتی خـوش و حـــالی مـبــارک
( عبید زاکانی، ۱۳۹۱: ۶۹ )
فال کفِ دست یا« کف بینی»: فال بین با بهره گرفتن از خطوط دست وبا یک ذره بین طرح اصلی پوست را مطالعه می کند، تا تغییرات بافت و ریتم آن را بیابند؛ تمام خطوط خمش وخطوط کوچک دیگری را که آنها را قطع می کنند، نگاه می کنند. ودر نحوۀ شکسته شدن ویا ادغام شدن این خطوط دقت می کند؛ ماهیچه ها وپی های زیر پوست را لمس می کند و برآمدگی های وتاخوردگی های ناشی ازآن رایادداشت می­ کند؛ ضخامت وشکلِ­کف دست، طول نسبی انگشتان وشست، قابلیتِ انعطاف وشکل مفصل­ها، و رنگ و بافت ناخن ها وپوست را مطالعه می­ کنند. تنها پس از همۀ این مشاهدات­است که یک دست شناس جدی کوشش خواهدکرد در مورد شرایط بدنی و روانی شخص اظهار نظری بکند ( واتسون ، ۱۳۶۹: ۲۰۵)فال کف بینی، امروزه، درگوشه کنار شهر های بزرگ توسط زنانی با نام ( کولی ها) همچنان رایج است. امّا صحّت فال با توصیفی که انجام شد،جای تردید دارد.
اشاره به فال « کف بینی » :
نبشتۀ بر دف مطرب که زهـــر بندۀ تو نبشته برکف ساقی که طالعت مسعود
( مولانا ، ۱۳۶۶ : ۳۷۲ )
فال شانه: نوعی دیگری از فال، فال شانه بود که از روی استخوان شانه (کتفِ ) بز صورت مــــــی­گـرفت . (دهخدا، ذیل واژه ی فال)
بـود آشفتگـان را صحبـت آشفتـگان مــطلـب به جست وجوی زلف تـو فال شانه می گیرد (شوکت بخاری ، ۱۳۸۳: ۲۵۲ )
نه شانه بین کـه کنم چــون درون شانــه نگاه زبــان گــره آورم وچشمـــها بـــگردانـــم
( قاآنی ، ۱۳۸۰: ۵۸۷ )
فال قهوه:فال قهوه قدمت سه هزار ساله دارد. در این فال دانه های قهو، جزءِ آیینه تفکرات و اسرار ذهنی وروحی دانسته شده­است. درکتاب تعبیر فال قهوه آمده­است:«هنگامی که لب­مان با فنجان قهوه تماس مستقیم دارد، در حقیقتDNA را در آن نقش می زنیم. دانه هایی که در برگیرنده و انتقال دهندۀ DNA هستند، به صورت نمادهای اعداد و اشکال که کم و بیش مطابق ذهنیات بشرا ست، در فنجان نقش می بندد، مانند چاپ در عکاسی، خواندن و تعبیر این رموز و تجسمات به عهدۀ فالگیران با تجربه است.»( نعیمی ، ۱۳۸۵ :۱۱)
شیوۀ تفأل زدن با قهوه: «ابتدا قهوه رادر قهوه جوش دم می کنند. سپس در قهوه خوری چینی می ریزند و به کسی که می خواهند سرنوشت اورا بگویند، می دهند تا بنوشد. وی پس از نوشیدن قهوه، فنجان رادر نعلبکی واژگون می کند، پس از چنددقیقه فالگیر به صاحب فال گوید : « نیّت کن» آنگاه از روی خطوط و نقوشی که از قهوه درکف ودیواره های قهوه خوری نقش بسته، از گذشته و آیندۀ صاحب فال و خوشبختی و بدبختی های او سخن گوید. پس از آن به صاحب فال گوید انگشت سبابۀ خودرا به ته قهوه خوری بدلخواه خود بگذارد و کمی فشاردهد وسپس نیّت را تجدید کند. پس از انجام دادن، نتیجه را فالگیر به صاحب ِفال گوید.» (معین، ۱۳۵۷ ، ج۲: ۲۴۷۶)
« شاطر عباس صبوحی » از شاعران اواخر قرن ۱۳ ه ق : فال قهوه رادر شعر دوبیتی خود آورده است :
چــون قـهـوه بدست گیرد آن حب نبات از عکــس رُخش قهوه شود آب حیــات
عکس رُخ او بـــه قــهـوه دیــدم گفتم خـــورشید بُــرون آمــده است از ظُلمات
(صبوحی،۱۳۹۰: ۱۲۳)
فال نخود:« فالی است که پیر زنان با دانه های نخودگیرند، و ترتیب آن چنین است که که دستمال در پیش خود گسترند، و چند دانه نخود بر آن گذارند. هرکس که فالی خواهد پولی بدیشان دهد، و ایشان دانه های نخود را برروی دستمال افشانند و از طرز قرار گرفتن نخود ها در بارۀ شخص پیشگویی کنند. ( معین، ۱۳۵۷،ج۲ : ۲۴۷۷)
نه خود به فال نخود داستانم زنم از غیب که نیست دست تصرف به مکرو دستانم
( قاآنی ،۱۳۸۰: ۵۸۷ )
فال کوزه: این فال برای دختران دم بخت است، که معمولأ مهره­هایی را در داخل کوزۀ سبز رنگ می اندازند وبرای پیش بینی آینده دخترسروده­هایی خوانده می­ شود و مهره ها یکی یکی خارج می شود، هرکس به فرا خور، دوبیتی که برای او خوانده می شود، آیندۀ او برای آن سال، پیش بینی می شود.همانطوریکه در کتاب «جشن های آب» آمده است: این جشن میان زرتشتیان متداول است. «خردادروز از ماه فروردین را ،به زبان دری زرتشتی ، هَبدُرoru habd گویند.این نام ترکیبی قدیمی و کهنه دارد. چکُودولَه می نامند ودر یکی از خانه های محله، مراسم آن انجام می گیرد. در آن به نام هرکس شیءکوچکی یا به اصطلاح، مُهره­ای در کوزه می­اندازند. کوزه در گشاده یا دوَله dulaحتی المقدور باید سبزرنگ باشد .دختری نابالغ مهره ها را با آویشن در آن می ریزد. کوزه را با پارچه سبز می پوشانند ویا با جارویی نو وآینه ، در زیر درختی که بهتر است سرو یا انار باشد قرار می­ دهند . پاسی که از روز گذشت. زنان وبچه ها جمع می شوند و دو بیتی می خوانند و دخترک، با هردوبیتی، مُهره ای ازکوزه درمی­آورد ودوبیتی، فال صاحب مُهره است وآینده اورادرآن سال پیش گویی می­ کند.»(رضی،الف۱۳۸۴ا : ۱۱۵)

فال کوزه بین ارامنۀ ایران: همچنین، در کتاب «جشن های آتش» مانند چنین فالی، باید از فال بُلونی Boluni یادکرد که آن هم فال کوزه است ودر چهار محال هنوز کم وبیش رایج است.اما فال کوزه با همانندی بسیاری ، میان ارامنۀ ایران نیز شایع است : هر سال در روز صعود مسیح، به آسمان، ارامنه مراسم خاصی رادر بیابان های اطراف شهرها برگزار می کنند. زن ومرد، کوچک وبزرگ، همه راه صحرا درپیش می­گیرند ودرآن جا گرد هم می­آیند، .برای این روز اشعار و تصنیف های شیوایی سروده اند، که می خوانند. نوعی فال گرفتن دراین روز، از جملۀ مراسم مرسوم است. بدین طریق که در ظرف بزرگی که در میان جمع نهاده شده آب می ریزند و هرکس یکی از اشیاء متعلق به خود رادر این ظرف می اندازند؛ آن گاه به خواندن شعر می­پردازند و با خواندن هر بیت شعر، وبا خواندن هر بیت شعر، یکی از اشیاء رااز داخل آن ظرف سفالی بیرون می آورند. این شیء متعلق به هر کس که بود، شعر هم، زبان حال او، و در حقیقت فال اوست. ( رضی، ب۱۳۸۴ :۱۹۴)
۲-۳-۲-۱- فال حافظ
فال گرفتن با دیوان حافظ قرن هاست که در ایران متداول است. «آنه ماری شیمل» در خصوص فال حافظ می­گوید: «سنت فال به دیوان حافظ ، اولین بار در زمان تعیین مکان دفن او انجام گرفت ؛ و از آن پس مرسوم شد.»( ادواردبروان، ۱۳۳۹: ۴۱۹)
در کتاب « حافظ شیرین سخن» آمده است : « پس از قرآن کتب پارسی منظومی است که بدین کار می آید از قبیل : مثنوی مولای رومی ،کلیات سعدی و غیره که درسرلوحۀ آنها دیوان حافظ قرار دارد و بیشتر از همه ، مورد استفاده است چنانکه کتاب ویرژیل نزد رومیان.»( معین ، ۱۳۷۵ : ۶۹۵) با این حال، تفأل به دیوان حافظ نیز از دیرباز بین ایرانیان رواج پیدا کرده است؛ از جهت مشورت در امور مشکل و اخباراز آینده، عقیدۀ کاملی است و از همین جهت اورا لسان الغیب نامیده­اند. همچنین: « چنین نیست که همیشه، هرکس، هر نیتی بکند، غزل موافق و با واقع پدید آید واگر پیشگویی کرده­باشد چنان شود و یا دستوری که دهد، همواره به نفع شخص باشد. تجربۀ این مطلب آسانست و محتاج به استدلال نیست ولی امری که هست آنست که این کتاب بیش از همۀ کتب در این امور موافقت نشان دهد و به قدری مطالب غزلیّات منبسط و وسیع است که هر غزل را می­توان منطبق بر هزار مقصود و منظور کرد واز آن رو هرکس مقصود خویش را به بیانی وافی درآن می­یابد و حتی گاهی اسامی اشخاص نیز پدیدار شود که طالب اشارات، انگشت تحیّر به دندان خواهدگزید.»(همان) بسیاری معتقدند؛ دیوان حافظ دارای جهات مثبتی اسـت: بیشتـر غـزلیات و اشعار حافـظ مثبت‌نگـر است و
مثبت‌نگری در زندگی خوب و پسندیده است. در اشعار حافظ مضامین آیات قرآنی وجود دارد.غزلیّات حافظ چند پهلو و چند معنا است و می‌توان از اشعار او تفسیرهای متعدّد نمود و هرکس به فراخور حال و عقل  و اندیشه‌ی خود از آن معنایی برداشت می‌کند.با توجه به این قبیل از موارد، دیوان حافظ ارزشمند است و مردم از آن برای پیشگویی و بیان حال خود فال می‌گیرند؛ تفأل به دیوان حافظ برای انجام برخی از کارها اشکالی ندارد؛ و به بیان صاحب جواهرکلام ؛ «تفأّل به غیر قرآن [از قبیل دیوان شعرا همچون دیوان حافظ] اگر منجرّ به صدور حکم قطعى و جزمى نگردد، جایز است» (تنوخی،۱۳۶۲، ج ۱۲: ۱۷۱)
در کتاب «از سعدی تا جامی» تألیف ادواردبرون آمده­است: « تفأل به دیوان حافظ امری بسیار متعارف ومعمول است تا به حدی که مانند تفأل به قرآن کریم نزدمسلمانان رواج دارد. ادوارد براون دردنباله، مطلبی باعنوان (بعضی فال­های مناسب از دیوان حافظ)، به چند تفأل تاریخی اشاره­کرده است که از جمله آنهاست :«شاه عباس دوم در هنگامی که قصد جنگ آذربایجان داشت وتبریز تختگاه آن ملک راهدف مقصود قرارداده بود، چون برای امضای این عزیمت به دیوان حافظ تفأل زد این بیت برآمد:
عراق وفارس گرفتی به شعر خودحافظ بـیا که نـوبت بـغداد و وقت تبریز است
این بیت، شاه عباس رابرعزیمت خود استوارساخت وعاقبت کار به فتح وپیروزی اومنجرگشت.(همان، ۴۱۹)
مترجم کتاب «از سعدی تا جامی »هم در حاشیه این آورده است: «این بنده مترجم راچندین فقره تفأل به دیوان حافظ به یاد است که خود دیده ویا از معاصران شنیده وهم ازعجایب تصادفات است وچون از نوادر غریبه می­باشد ذکر بعضی از آنها در اینجا بی مورد نیست ؛ مرحوم محمد علی فروغی، ذکاءالملک دوم نخست وزیرایران حکایت می­کرد، که درسال ۱۳۲۶ه .ق که محمد علیشاه برمشروطه طلبان چیره گشته وروزگاران مردمان آزاده تیره شده بود وهواخواهان آزادی با زبان بسته ودل شکسته در روایای خمول وخفا به سرمی بردند، چندی بر نیامد که سپاهیان مشروطه به سوی تهران روی آوردند و عاقبت درسال۱۳۲۷ ه.ق شاه مستبّد قاجار به سفارت روس پناه برد. این هنگام وی با جمعی از جوانان هم سال خود در خانهادیب مرحوم حاج سید نصرالله اخوی گردآمده به انتظار فتح قطعی ازآزادیخواهان و نابودی بقایای استبداد به دیوان حافظ فال زدند، ناگهان این ابیّات برای خاطر نگران آنان مژده فتح ونوید وبشارت داد :
شد آنکه اهل نظر برکناره می رفتند هــزارگونه سخن دردهان ولب خـاموش
به بـانگ چند بـگوییم آن حــکایتها کـه از نهفتن آن دیگ سینه می زدجوش
چند روزی برنیامد که پرچم استبداد سرنگون و دولت مشروطه مظفر شد.»(براون،۱۳۳۹ : ۴۲۱)
چند شیوۀ متداول تفأل زدن به دیوان حافظ :
۱-خواننده اولین بیتی را که تصادف می کند ملاک قرار می­دهد. ابراهیم امین الشورابی می­گوید: این طریقه بیش از همه معمول است، ولی در ایران چنین نیست .
۲-گاهی خواننده تمام غزل یا قصیده را ملاک قرار می­دهد ( در ایران این روش معمول است ).
۳-برخی مطلع غزل یا قصیده ای که تصادف کنند ملاک قرار می دهند.
۴-بعضی بیت هفتم قصیده ( یا غزل ) را ملاک قرار می دهند. « مهدی علی خان » مؤلف «تاریخ نادری می گوید که « نادر شاه »در سال۱۳۴۲ با این طریقه فال می­گرفته است .( معین ،۱۳۷۵: ۶۹۶)
۵- فال از روی جدول یا فال نامه .
از این نوع جداول (استخاره یا فالنامه ) به حضرت امیر (ع) انتساب داده شده است. وهمۀ این انواع را گاه با حروف می نویسند، چنانکه ذیلاً بیاید و گاه با اعدادی که( طبق حساب ابجد یا جمل) مبیّن و معرف حروف می باشد، می نگارند.
تشریح یک فالنامه: نُه(۹) فرد که هریک دارای ۲۵ حرفند انتخاب شده (۲۲۵=۲۵×۹)،در مربع اول حرف اول ودرمربع دوم ،حرف دوم ، همچنین تا نهم ، در بارۀ حروف دوم فردها به همین ترتیب گذارده می شود یعنی حرف دوم فرد اول در مربع دهم و قس علی هذا تا مربع ۲۲۵ ام به حرف ۲۵ (فرد ۹) تمام می شود .
برای استعمال جدول انگشت را علی العمیا باید روی یکی از مربعات گذاشته خود وحرفی که به آن مربوط است پائین نوشته شده احذ ونُه نُه می شمارند و حروف نُهم را ضبط می­ کنند تا دوره به اتمام رسد مجموع آنها پاسخ ( فرد اول یکی از غزلیّات ) خواهد بود .(همان ، ۶۹۸)
جدولی را که ادوارد براون از آن سخن رانده ولی در کتاب خود نیاورده است. ( معین ،۱۳۷۵: ۶۹۹)