خانوار

جمعیت

خانوار

جمعیت

خانوار

جمعیت

شهرستان نیر

۵۱۶۳

۲۴۲۸۸

۱۴۴۱

۶۳۱۴

۳۷۲۲

۱۷۹۷۴

مأخذ: مرکز آمار ایران، ۱۳۸۵
سهم شهرستان نیر از کل جمعیت استان در سرشماری سال ۱۳۸۵ بالغ بر ۱.۹۸ درصد بوده است (مرکز آمار ایران، ۱۳۸۵).
وجه تسمیه نیر
دوران ماقبل تاریخی نیر از روی آثار بجا مانده در منطقه و دوران تاریخی منطقه (دهکده، معابد و دژهای صخره‌ای که در دل زمین کنده شده‌اند) قابل مطالعه است. به طور کلی کثرت معماری‌های صخره‌ای در منطقه که یادمان‌های ماندگار و پایداری از زمان کهنند، اولین وسیله شناخت پیشینه تاریخی نیر می‌باشند و دوم متون تاریخی اعم از سالنامه‌های آشور و اوراتور و متون هخامنشی است که نشانگر تحولات تاریخی در آن روزگار پرتلاطم هزار ساله است. اطلاق لفظ زیکرتو در عصر مادها و اوایل هزاره اول و لفظ ساکارتی در عصر هخامنشی به معنی (سرزمین ساکنان در غارهای سنگی)، وجود معابد میترائیسم و نیز اشارات متون اوستا بر وجود بناهایی مثل دژ زیر زمینی و نیز متون شاهنامه که سرشار از چنین اشاراتی است مؤید قدمت این منطقه است. متون دوران اسلامی نیز موضوع فوق را تایید می‌کند. چرا که در صحبت از اردبیل در کتاب معتبری چون احسن التقاسیم (قرن ۴ هجری) اشاره به این نکته شده است که «بیشتر خانه‌ها را در زیر زمین ساخته‌اند». بنا به نوشته بلاذری: ‍«نیر دهی بود و کوشک کهنه و درهم شکسته‌ای داشت. مرّبن عمر موصلی طایی در آنجا فرود آمد و بنیاد نهاد و پسرانش را در آن سکنی داد که به ظن قوی، اینان کوشک‌هایی در آن قریه بنا کردند و به صورت شهری درآوردند که احتمالاً باید همان قریه نیر باشد (برگرفته از وب سایت بهراه، ۱۳۹۲)^[۳۹].
یکی از پسران مرّبن علی از سرکشان آذربایجان بود و در سال ۲۱۲ هجری محمد بن حمید طوسی او را دستگیر ساخته به بغداد فرستاد، ولی او بار دیگر به آذربایجان برگشته و به حکمرانی خود پرداخت، ابن خردابه در کتاب مسالک و ممالک (تألیف سال‌های ۲۳۰-۲۳۴) او را خداوند جابروان و نی‌ریز می‌خواند. جابروان یکی از شهرهای آذربایجان بوده و یاقوت حموی می‌نویسد که در نزدیکی نریز (نیر فعلی) بوده ولی از بلاذری نقل شده که در نریز و در نزدیکی‌های اردبیل بوده است. طبق اظهار نظر مطلعین نام اصلی آن نرسی بوده است و چنین مشهور است که نرسی پادشاه مشهور ساسانی آن را آباد کرده است. این نام در نوشته‌های قدیمی این شهر دیده شده است (سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری شهرستان نیر، ۱۳۹۲).
فرهنگ، زبان و دین
زبان مردم شهرستان نیر ترکی آذری است و به لحاظ فرهنگ ساختار قبیله ای و عشیرهای و بافت سنتی دارای قدرت و حاکمیت قابل ملاحظه ای است و از جمله نکات قابل توجه پایبندی مردم محلی به سنتها میباشد. از لحاظ دینی مردم منطقه معتقد به مذهب شیعه اثنی‌عشری می‌باشند (برگرفته از وب سایت استانداری اردبیل، ۱۳۹۲).
اوضاع اقتصادی شهرستان نیر^[۴۰]
شهرستان نیر با توجه به وضع کوهستانی و آب و هوای سرد در زمستان و آب و هوای معتدل در تابستان، شرایط اجتماعی و تاریخی و فرهنگی، دارای استعدادها و تنگناهای اقتصادی مخصوص خودش است. مهم‌ترین بخش‌های اقتصادی قابل ذکر این منطقه بدین ترتیب هستند:
۱) زراعت و دامداری
۲) شیلات
۳) صنعت و معدن
۴) خدمات و گردشگری
زراعت و دامداری
در این شهرستان دامداری به دلیل وجود شرایط مناسب آب و هوایی و طبیعی شغل اول مردم محسوب می‌شود و اهالی اقبال بالایی به این شغل نشان می‌دهند، زراعت پس از دامداری در رتبه دوم قرار دارد و محصولات به خصوصی در سطح منطقه کشت می‌شود و برخی از محصولات صنعتی زراعی قابل کشت و پرورش نمی‌باشد. در زمینه باغداری، فعالیت چندانی مشاهده نمی‌شود و این به دلیل سرمای شدید هوا در فصل بهار و برخی ویژگی‌های طبیعی است. بر طبق آمار وسعت اراضی کشاورزی منطقه ۴۷۵۹۰ هکتار بوده که شامل ۳۹۳۹۳ هکتار اراضی دیم و ۸۱۹۷ هکتار اراضی آبی و ۲۵۷ هکتار باغات است. در سطح منطقه نیر ظرفیت بسیاری برای فعالیت پرواربندی گوساله گوشتی، گاوداری شیری، مراکز جمع آوری شیر و مرغداری موجود است و سرمایه گذاری در این واحدها دارای توجیه فنی اقتصادی است. در قسمت زراعت، شهرستان نیر با تولید محصولاتی همچون سیب زمینی و چغندر قند در رتبه سوم استان جای دارد و با توجه به بارش مناسب و آب و هوای کوهستانی تولید علوفه جهت تأمین نیازمندی‌های دامداری منطقه قابل توجه است. به طور کلی مهم‌ترین محصولات کشاورزی و دامی نیر عبارت از غلات، علوفه دامی، لبنیات، اعم از گوشت گاوی،‌ گوسفندی (سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری شهرستان نیر، ۱۳۹۲).

شیلات
فراوانی بارش و به دنبال آن پرآب بودن رودها و چشمه‌ها،‌آب و هوای کوهستانی، زیربنای مناسبی را برای توسعه پرورش ماهیان سرد آبی فراهم نموده است. وجود چشمه سارهای دایمی بولاخلار، برجلو و قینرجه، صندوقلو، آبشارلای، رودخانه آغلاغان و بالخلو ازجمله این استعدادها و زیربناها است (آمار اقتصادی شهرستان نیر، ۱۳۹۲، فرمانداری نیر).
صنعت و معدن
در بخش صنعت، شهرستان نیر از مناطق محروم استان بوده و این بخش سهم کوچکی از اشتغال و امرار معاش مردم را برعهده‌گرفته است، در حالی که با توجه به دسترسی آسان منطقه به بازار مصرف در شهرستان‌ها و استان‌های مجاور تولیدات صنعتی توجیه اقتصادی دارد. از مهم‌ترین کارخانه های این شهرستان میتوان به شرکت فرآورده های لبنی گلدشت سبلان نیر، واشرسازی و کارخانه آسفالت شهرداری نیر اشاره کرد و صنایع کوچکی همچون تولید ظروف پلاستیک، دستکش دوزی و چند واحد دیگر وجود دارند و از طرح‌های در دست اجرای مهم شهرک تخصصی آب در مسیر روستای اسلام آباد بخش مرکزی و تولید انواع نخ ریسندگی در شهرک کارگاهی نیر مطرح میباشند که با اجرا و راه اندازی آن‌ها اشتغال مناسبی ایجاد خواهد شد. در زمینه معدن، شهرستان استعداد مناسبی دارد و معادنی از قبیل گچ خاکی، خاک رس، مرمریت، سنگ چینی، آهک، سنگ لاشه، خاک صنعتی و شن و ماسه قابل ذکر است. سنگ لاشه ایلانجیق به میزان ۴ میلیون تن، گچ خاکی اینانلو به میزان ۲/۴ میلیون تن، سنگ لاشه قره تپه به میزان ۲ میلیون تن و سنگ چینی قره شیران به میزان ۳۵ هزار تن بخشی از استعداد منطقه است (شرکت آذران نیر سقزچی، ۱۳۹۲، ص ۱۲۱).
بر اساس آمارهای موجود در سالنامه آماری سال ۱۳۸۷ در شهرستان اردبیل، ۴۰.۴ درصد از جمعیت فعال این استان در بخش کشاورزی، ۲۲.۵ درصد از جمعیت فعال در بخش صنعت و ۳۷.۲ درصد از جمعیت فعال در بخش خدمات مشغول فعالیت بودهاند. نکته قابل توجه در رابطه با چگونگی توزیع نیروی فعال جمعیت در بخشهای عمده اقتصادی و تفاوت آن در نقاط روستایی و شهری است. همان طور که از جدول (۳-۴) مشخص است در نقاط شهری بیشتر نیروی شاغل (۶۱.۴) درصد در بخش صنعت و تنها ۵.۹ درصد از نیروی شاغل در بخش کشاورزی مشغول فعالیت هستند اما در نقاط روستایی به گونهای دیگر است و بیشترین نیروی شاغل در بخش کشاورزی (۷۲.۷) درصد و کمترین آن در بخش صنعت (۱۳) درصد مشغول به فعالیت هستند (سالنامه آماری استان اردبیل، ۱۳۸۷).
جدول (‏۳-۲) سهم اشتغال در بخش‌های مختلف اقتصادی به تفکیک نقاط شهری و روستایی در سال ۱۳۸۷‏

بخش‌های اقتصادی

کل استان

نقاط شهری

نقاط روستائی

مرد و زن

مرد