کاهش لذت بردن، و ترک تحصیل را تولید کند(۹۱) . پاسخ های عاطفی هنگام مشارکت در فعالیتهای ورزشی از اهمیت زیادی برخوردارند. ولی در پژوهشهای ورزشی به آنها توجه زیادی نشدهاند (۵۶) .
در فرهنگ اسلامی زنان از ارزش فراوانی برخوردار هستند ، توجهی که اسلام به بانوان و نیروهای سرشار آنها دارد، ما را به این نکته ظریف واقف میگرداند که بانوان هر جامعه ، سرمایه های گرانقدر آن جامعه هستند و به عنوان وظیفه انسانی و تکلیف الهی ، بر همه مسئولان و برنامه ریزان اجرایی ، فرهنگی لازم است تا از این سرمایه های گرانقدر هر چه بهتر و بیشتر استفاده کنند (۴۷).
امروزه نقش بانوان در فعالیتهای اجتماعی در جامعه ایران پررنگ تر از گذشته شده است. اما با وجود سیر فزاینده حضور بانوان در عرصه های اجتماعی، مشارکت و حضور آنان در فعالیت های ورزشی محدود است . بنابراین این موضوع باید بررسی و زمینه های حضور پررنگ تر آنان در عرصه های ورزشی فراهم شود (۷۲) .

رفتارهای غیر رسمی که توسط کارمندان در سازمان ها ابراز میشوند نام های مختلفی به خود می گیرند که معروف ترین این نام ها رفتار شهروندی سازمانی (OCB)^[1]است(۱۰۶).
تحقیقات مختلفی در داخل و خارج از کشور به طور جدا از هم در زمینه مشارکت در ورزش و رفتار شهروندی سازمانی انجام شدهاند که این مطلب اهمیت حضور افراد در فعالیت های ورزشی و رفتار افراد در سازمانها را نشان می دهد. با این مقدمه و با توجه به اینکه بانوان نیمی از افراد جامعه را تشکیل میدهند، شناخت عوامل موثر بر مشارکت این افراد در ورزش ، باعث جهت دهی صحیح به برنامه ریزی ها برای افزایش مشارکت آنها در ورزش، و متعاقب آن افزایش سلامت عمومی قشر بانوان میشود.
۱-۲- تعریف مسئله:
نهضت ماشینی شدن جوامع با همه خدمتی که به بشریت کرده ، مشکلات فقر حرکتی را به دنبال داشته است . انسان درگیر زندگی ماشینی، بعد از فراغت کار، دارای اوقاتی می باشد که با توجه به علایق و امکانات خود، به فعالیتهایی از قبیل تماشای تلویزیون ، ورزش ، تفریح و غیره برای رفع خستگی ، تمدد اعصاب میپردازد . ورزش از جمله فعالیتهای است که میتوان با هزینه کمتر و بهره گیری بیشتر و در مقایسه با سایر برنامه ها اجرا کرد(۴۷) و به گونه ای فزاینده به عنوان وسیله ای برای حفظ و افزایش بهداشت روانی به خوبی پذیرفته شده است و ماهیت اجتماعی دارد (۵۹ ، ۱۷ ، ۳۳ ) . فعالیتهای بدنی و ورزش چندان فراوان و متنوع گشتهاند که مشارکت افراد و گروه ها در پرتو معیارهای گوناگون چون سن، علاقه ، سطح مهارت و غیره دسته‌بندی می‌شود (۷۳) و شرایط جسمی و روانی خاص خود را میطلبد (۵۲) و بسیاری از محققان معتقدند که فعالیتهای تربیت بدنی و ورزش آمیخته با تربیت روانی است (۷۳).اهمیت مشارکت ورزشی در سطح وسیع از نظر تجربی و نظری پذیرفته شده است(۸۵).
پرداختن به مسئله زنان یکی از مهم ترین مباحث کنونی در حوزه مطالعات علوم انسانی و اجتماعی در ایران است (۵۸) . امروزه در جریان تغییرات اجتماعی ، حجم عظیم اختراعات انجام شده و تغییر در نیازها و فعالیت ها ایجاد شده است ، به طوری که این امر ، به خصوص نقش و کارکرد بدن زن را تحت تاثیر قرار داده است (۶۵) . یکى از موضوعاتى که در جامعه شناسی ورزشی دلایل کمى درباره آن وجود دارد، این است که چرا بانوان با وجود شرایط محیطى یکسان و ویژگیهاى جسمانى مشابه، میزان مشارکتشان در فعالیتهاى ورزشى متفاوت است (۱۴). ورزش زنان ، امروزه به عنوان یکی از موضوعات اساسی در حیطه ورزش مطرح است . این مسئله به دلیل ویژگی جسمانی زنان است . بنابراین ضرورت دارد تا مسئولان امر شرایط و زمینه های لازم را برای حضور بیشتر و فعالانه زنان در عرصه ورزش فراهم سازند(۶۰ ،۷۱) .
افزایش چشم گیر میزان اشتغال زنان در جهان از نیمه دوم قرن بیستم به بعد ، به عنوان مهم ترین مشخصه ، انقلاب در نقش های جنسیتی ، نامیده شده است (۴۹) . بشر امروز فشارهای روانی و جسمی شدیدی را تحمل می کند. یکی از مهم ترین منابع این فشار ، شغل افراد است . از آنجایی که فرد بخش اعظمی از اوقات روزمره خود را در سازمان می گذراند ، اگر محیط سازمان و مشاغل ان مطلوب نباشند صدمه جبران ناپذیری را بر جسم و روان فرد وارد کرده ، به گونه ای که جبران این صدمات نیازمند صرف زمان بسیار و هزینه نمودن مبالغی هنگفت است (۲۹) .
سازمانها سیستم های اجتماعی هستند که منابع انسانی مهمترین فاکتور برای کارایی و اثربخشی آنها هستند..سازمانها نمیتوانند بدون تلاش و تعهد افراد به سازمان موفق شوند. رسیدگی به وضع زندگی کارکنان و تهیه موجباتی که به بهبود وضع زندگی آنها کمک کند (۵،۴۶، ۱۱،۲۲ ) . عدم توجه به انتظارات افراد مصرف کننده خدمات ، موجب اتلاف هزینه، زمان و نیروهای انسانی می گردد(۴۶) .
تقریبا از یک دهه قبل ، محققان بین عملکرد درون نقشی و عملکرد فرا نقشی تفاوت هایی قائل شدند . عملکرد فرا نقشی^[۲] به رفتارهای شغلی فراتر از نقش های رسمی کارکنان بر میگردد و معمولا در سیستم پاداش رسمی سازمان در نظر گرفته نمیشوند . یکی از متداولترین مفهوم سازیها و عملیاتی سازیهای صورت گرفته درباره رفتارهای فرا نقشی ، رفتار شهروندی سازمانی می باشد (۳۱ ، ۱۳۲،۲۱) .
رفتار شهروندی سازمانی مجموعه ای از رفتارهای داوطلبانه و اختیاری است که بخشی از وظایف رسمی فرد نیستند و کارکنان را در وضعیتی قرار می دهد که بهصورت کاملاً داو
طلبانه فراتراز انتظارات وظیفه و شرح شغل خود عمل نمایند(۱۳ ،۸۰) و اجرای صحیح وظایف را حمایت می کنند(۱۲۲). بنابراین لازم است عوامل و اقدامات سازمانی که موجب به وجود آمدن چنین رفتارهایی در کارکنان میشود شناسایی شوند (۶) و عوامل فردی و عوامل سازمانی از جمله عواملی هستند که زمینه ساز رفتارهای داوطلبانه در سازمان می شوند (۶۳).
در سال های اخیر اشتغال بانوان و مسائل مرتبط با آن به عنوان یکی از حوزه های تحقیقاتی در جامعه شناسی ، روان شناسی اجتماعی ، مدیریت و اقتصاد مطرح شده است (۶۲). بانوان شاغل که ۲۲/۳۰٪ کارکنان دولت را تشکیل می دهند(۴۴)، نیز برای مقابله با خستگی های جسمانی و روانی باید نوعی فعالیت مناسب ورزشی در اوقات فراغت از کار خود داشته باشند تا توانایی های روحی و جسمی خود را حفظ کنند و با اثر بخشی بیشتری در ادارات ایفای نقش کنند (۶۲) .
حتماً اگر تحقیقاتی به طور منظم در این مورد تاکنون انجام میشد میتوانست در جهت دهی به مدیران برای رسیدگی درست به خواسته ها و نیازهای بانوان شاغل به کار آید. با توجه به این که یک برنامه ریزی صحیح زمانی انجام می شود که مدیران بدانند چه نیازهایی را باید مرتفع کنند واین در حالی است که جامعه مورد نظر در تحقیق حاضر بانوان شاغل هستند، لذا محقق با پرسش های پیش رو مواجه گردید . تا چه حد بین اقشار مختلف شاغلین بر حسب ویژگی های جمعیت شناختی ، در میزان شرکت در فعالیت های ورزشی تفاوت وجود دارد؟ تا چه حد مشارکت در ورزش با ابعاد رفتار شهروندی سازمانی رابطه دارد ؟ تا چه حد مشارکت در ورزش بر روی رفتار شهروندی سازمانی زنان شاغل ادارات کل اثر دارد ؟ تا چه حد نوع فعالیت ورزشی بر رفتار شهروندی سازمانی موثر است ؟ تا چه حد به مشارکت در ورزش در ادارات بها داده می شود ؟
۱-۳- اهمیت و ضرورت تحقیق
امروزه مشارکت در ورزش به عنوان یک ضرورت انکار ناپذیر و یک نیاز اساسی زیر بنای همه جوامع و به طور چشمگیر و فزاینده ای مورد توجه قرار گرفته است . از آثار مثبت این پدیده تأمین سلامت و بهداشت جسمانی و روانی ، کاهش هزینه های درمانی ، افزایش تولید و یهره وری تمام شهروندان است (۴۷).
فعالیت های ورزشی و گروهی سبب افزایش مهارت های اجتماعی ، روابط بین فردی ، مهارت های حل مسئله و رشد اجتماعی افراد می گردد(۵۲) و رفتار های شهروندی سازمانی نیز از جمله رفتار های داوطلبانه و مورد قبول اجتماع است(۱۲) .پس می توان انتظار داشت مشارکت در ورزش به نوعی رفتار های اجتماعی افراد را افزایش داده و در نهایت منجر به افزایش رفتار شهروندی سازمانی زنان شاغل ادارات کل استان خراسان شمالی شود .
انسان پیشرفته قرن بیستم برای نجات از عوارض رفاه بیش از حد و پرخوری و بی تحرکی ناشی از زندگی مدرن به فکر چاره بر آمد و چون به کوله باری از یافته های علمی و تحقیق مجهز بود با روی آوردن به تمرینات منظم و مستمر جسمانی اراده کرد تا خود و نسل آینده اش را از خطر ناشی از زندگی های بی تحرک برهاند (۶۸).
با توجه به پیشرفت علم در تمامی زمینه ها و تاثیر آن در نحوه نگرش به موضوعات و مسائل پیرامون و طرح سوالات نو در رابطه با این موضوعات و مسائل، لزوم تحقیق و کنکاش برای بشر امری اجتناب ناپذیر می باشد. پیشرفتهای حاصله در علم روانشناسی و ارتباط تنگاتنگ این علم با ورزش گستره وسیعی از سوالات و نظریات را در پیش روی متخصصین علم ورزش قرار داده است. علم ورزش درهمه ی زمینه‌ها ازجمله فیزیولوژی ورزشی، تغذیه، حرکت شناسی،بیومکانیک، … پیشرفت چشمگیری داشته است (۳۳).
جریان همه گیر بی تحرکی در جوامع امروزی تابع چندین عامل است که باید راه های جلوگیری از آن پیدا شود. یکی از بهترین روش های جلوگیری از این امر گسترش ورزش در ادارات و در میان بانوان است که هم بخشی از جامعه کشور هستند و هم قشر تأثیر گذاری از نظر فرهنگی در کشور به حساب می آیند(۱۰۱). در این راستا بسیاری از شیوه های اداری به گونه ای تغییر داده شده است واصلاح گردیده است که جلساتی در هفته به اجرای فعالیت ورزشی اختصاص پیدا کند (۱۰).
مطالعه رفتار افراد در محیط های کاری از دیر باز مورد توجه اندیشمندان علوم مدیریت بوده است و با ظهور رشته رفتار سازمانی در سالهای نخست دهه ۱۹۶۰ در این امر جدیت بیشتری به عمل آمد. بنابراین درک رفتارهای کارکنان به منظور ایفای بهتر نقش ها و وظایف خود باعث بهبود عملکرد و ارتقاء اثربخشی سازمانی خواهد شد . بطور کلی رفتار شهروندی به کارایی و اثر بخشی سازمانها از طریق تحولات منابع ، نوآوریها و وفق پذیری کمک می کند. رفتار شهروندی سازمانی منافع زیادی دارد به طوریکه هم به سازمان و هم به کارکنان بر اساس رویکرد های متنوع منفعت می رساند(۲۱) و باعث داشتن یک گروه از کارکنان می شود که به شرکت متعهد هستند(۱۳۰).
مشارکت در ورزش منجر به افزایش صبر و شکیبایی، احترام به دیگران ، افزایش تعهد و مسئولیت افراد می شود(۲۴، ۱۱۹) و هر چه تعهد سازمانی کارمندان قوی تر باشد ، تمایل بیشتری به ارائه ی رفتارهای شهروندی سازمانی در سازمان دارند(۱۲، ۶۹ ،۵). پس به طور غیر مستقیم می توان انتظار داشت که مشارکت در ورزش منجر به ارتقای تعهد و وظیفه شناسی افراد که از ابعاد رفتار شهروندی سازمانی زنان شاغل ادارات کل استان خراسان شمالی هستند ، شود . چرا که تعهد افراد بالاتر رفته و افراد با تعهد سازمانی بالاتر ، رفتار شهروندی سازمانی بالاتری را نشان می دهند.
هم در ایران و هم در کشور های دیگر تحقیقات انجام شده در این زمینه ها به طور مجزا اهمی
ت این موضوع را بیان می کنند به عنوان مثال صالحی و قلتاش (۲۰۱۱)در جامعه ای بیش از ۳۱۰۰ نفر به بررسی رفتار شهروندی سازمانی در میان اعضای هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی پرداختند(۱۱۴) . یون و سو (۲۰۰۳) در مقاله ای با عنوان رفتار شهروندی سازمانی و کیفیت خدمات ،نحوه و میزان تاثیر رضایتشغلی کارکنان و اعتماد مدیریت سازمان به کارکنان را به عنوان پیش زمینههای بروز رفتارهای شهروندی سازمانی مورد بررسی قرار دادند.سون جونگ و یون(۲۰۱۱)به بررسی رفتار شهروندی سازمانی در نمونه ای متشکل از ۳۱۹ نفر پرداختند(۱۲۲).
با عنایت به این مسئله که علی رغم مراجعه مکرر به پایگاه های اطلاعاتی مختلف، به جز تحیقات بسیار نادر خارجی در زمینه های مشابه، تحقیقی با این عنوان تاکنون در داخل کشور و بویژه در زمینه مدیریت ورزشی مشاهده و توسط محقق یافت نشد، لزوم انجام تحقیقات بومی دراین زمینه ضرورت دیگری بر انجام این تحقیق است ، تا این روابط بیشتر آشکار گردیده و نتایج آن به منظور استفاده مطلوب تر در طراحی سیستم های ارزیابی عملکرد، شرح شغل، طراحی سیستم های پاداش و دیگر موارد مرتبط، جهت بروز سطح مطلوب ابعاد مختلف رفتار شهروندی سازمانی که کلیدهایی برای مزیت رقابتی در سازمان هستند و ارتقای سطح مشارکت ورزشی بانوان شاغل ، مورد توجه مدیریت سازمانها قرار گیرد.
۱-۴- اهداف این پژوهش:
۱-۴-۱- هدف اصلی:
بررسی وضعیت مشارکت در ورزش و ارتباط آن با رفتار شهروندی سازمانی بانوان شاغل در ادارات کل استان خراسان شمالی
۱-۴-۲- اهداف جانبی:
بررسی وضعیت مشارکت در ورزش و ارتباط آن با نوع دوستی بانوان شاغل ادارات کل استان خراسان شمالی
بررسی وضعیت مشارکت در ورزش و ارتباط آن با تکریم بانوان شاغل ادارات کل استان خراسان شمالی
بررسی وضعیت مشارکت در ورزش و ارتباط آن با جوانمردی بانوان شاغل ادارات کل استان خراسان شمالی
بررسی وضعیت مشارکت در ورزش و ارتباط آن با وجدان کاری بانوان شاغل ادارات کل استان خراسان شمالی
بررسی وضعیت مشارکت در ورزش و ارتباط آن با رفتار مدنی بانوان شاغل ادارات کل استان خراسان شمالی
بررسی وضعیت مشارکت در ورزش و ارتباط آن با رفتارشهروندی سازمانی بانوان شاغل ادارات کل استان خراسان شمالی
بررسی وضعیت مشارکت در ورزش و تفاوت آن با ویژگی های جمعیت شناختی بانوان شاغل در ادارات کل استان خراسان شمالی
۱-۵- فرضیه های پژوهش:
بین مشارکت در ورزش و نوع دوستی بانوان شاغل در ادارات کل استان خراسان شمالی رابطه وجود دارد.
بین مشارکت در ورزش و تکریم بانوان شاغل در ادارات کل استان خراسان شمالی رابطه وجود دارد.
بین مشارکت در ورزش و جوانمردی بانوان شاغل در ادارات کل استان خراسان شمالی رابطه وجود دارد.
بین مشارکت در ورزش و وجدان کاری بانوان شاغل در ادارات کل استان خراسان شمالی رابطه وجود دارد.
بین مشارکت در ورزش و رفتار مدنی بانوان شاغل در ادارات کل استان خراسان شمالی رابطه وجود دارد.
بین مشارکت در ورزش و رفتار شهروندی بانوان شاغل در ادارات کل استان خراسان شمالی رابطه وجود دارد.
بین مشارکت ورزشی بانوان شاغل ادارات کل استان خراسان شمالی در فعالیت های ورزشی و ویژگی‌های جمعیت شناختی (سن - تاهل –مدرک تحصیلی – وضعیت استخدامی – سابقه کاری) آنها تفاوت وجود دارد.
۱-۶ - حدود تحقیق:
پژوهش در سال تحصیلی ۹۱-۹۰ انجام شده است.
پرسشنامه ها بین بانوان شاغل در ادارات کل استان خراسان شمالی پخش و جمع آوری شده است.
پرسشنامه ها در محدوده زمانی دی تا بهمن ماه سال ۱۳۹۰ پخش و جمع آوری شده است.
۱-۷- محدودیت های تحقیق