در ارتباط با مقایسه درصد چربی نتایج گویای این مطلب هستند که درصد چربی در گروه هوازی اختلاف معنی‌داری با دو گروه کنترل و انعطاف‌پذیری دارد (۰۵/۰ P<). اما درصد چربی در دو گروه کنترل و انعطاف‌پذیری از نظر آماری متفاوت نیستند(۰۵/۰P >).
وزن و درصد چربی مطلوب بدن بدن به دلایل تندرستی و عملکرد ورزشی و زیبایی شناختی اهمیت دارد(۱۰). در نتیجه فعالیت بدنی در ترکیب بدن تغییراتی در کاهش چربی بدن، عدم تغییر یا افزایش اندک در توده بدون چربی بدن و کاهش کم در وزن کل بدن ایجاد می‌شود. برایان شارکلی در کتاب فیزیولوژی آمادگی جسمانی اظهار می‌کند که توده بدون چربی بدن با تمرین استقامتی تغییر چندانی نمی کند. وی معتقد است که تمرین استقامتی اثری روی توده بدون چربی بدن ندارد و هرگونه تغییری که در وزن ایجاد می‌شود به کاهش چربی بدن مربوط می‌شود. در این میان عامل کالری دریافتی و کالری مصرفی را نباید نادیده گرفت(۱۳).

کاهش فعالیت بدنی و همچنین رژیم غذایی نامناسب موجب افزایش وزن می‌شود. در این رابطه وولف دریافت که برنامه آمادگی جسمانی تاثیر قابل توجهی در بر متابولیسم افراد چاق دارد. شایان ذکر است که تمرینات هوازی میزان متابولسم را افزایش می‌دهد. همچنین شرکت در برنامه تمرینات هوازی همراه با برنامه رژیم غذایی تاثیر مطلوب را در درصد چربی بدن و نمایه توده بدن نشان می‌دهد(۱۴). به طور کلی نتایج در مورد اثر تمرینات هوازی نشان می‌دهد که این تمرینات در کاهش درصد چربی موثر است و اگر با رژیم غذایی همراه باشد تاثیر آن در کاهش وزن کل بدن بیشتر خواهد بود. شایان ذکر است که وجود تفاوت‌های جنسی در میزان درصد چربی نقش بسزایی دارد. تفاوت‌های جنسی در ساختار و عملکرد قلبی عروقی، ناشی از تفاوت‌های ژنتیکی و تفاوت‌های هورمونی هنگام مرحله‌های رشد، تکامل و بلوغ جنسی می‌باشد(۱۰).
به عنوان مثال درصد چربی زنان سالم تمرین نکرده از مردان سالم تمرین نکرده ۱۰تا ۱۵ درصد بیشتر است. همچنین دختران و زنان تمرین نکرده نسبت به پسران تمرین نکرده در مورد کاهش درصد چربی بدن تمرین پذیر ترند و پیشرفت بیشتری نشان می‌دهند(۱۳). همچنین تمرینات انعطاف‌پذیری باعث کاهش فشار بر مفاصل و عضلات وکاهش آسیب پذیری بافت‌های نرم شده و دامنه حرکتی مفصل را افزایش می‌دهند(۲۲). به طور کلی تمرینات بی هوازی فراخوانی تارهای عضلانی را به منظور کارایی بیشتر به حد مطلوب می‌رسانند(۱۳).
همچنین نتایج این پژوهش نشان داده است که برنامه تمرینات انعطاف‌پذیری و هوازی به همراه آموزش برعامل نسبت دورکمربردور لگن زنان کم‌تحرک اثر معنی‌داری ندارد. در این رابطه می‌توان به شدت کم تمرینات اشاره کرد.
۵-۳-۴. ضربان قلب
نتایج پژوهش حاضر نشان داده است که برنامه تمرینات انعطاف‌پذیری به همراه آموزش برعامل ضربان قلب زمان استراحت زنان کم‌تحرک اثر معنی‌داری دارد. تحقیقات جیمز و همکاران(۲۰۰۲) نشان داد که اجرای آگاهانه تمرینات کششی باعث کاهش فشار خون شده و در نتیجه اکسیژن مورد نیاز خون و جریان موزون انرژی الکترومغناطیسی درون اعصاب را تامین کرده و در نهایت منجر به کاهش ضربان قلب می‌شود(۹).
نتایج پژوهش حاضر نشان داده است که برنامه تمرینات هوازی به همراه آموزش برعامل ضربان قلب زمان استراحت زنان کم تحرک اثر معنی‌داری دارد. تحقیقات غلامی و همکارانش(۱۳۹۰) بر روی مردان جوان در ۳ گروه تمرینی نشان داد که تمرین هوازی با شدت پایین اثر بیشتری در کاهش ضربان قلب نسبت به تمرین هوازی با شدت بالا دارد. همچنین نتایج ویلمور و کاستیل در سال ۲۰۰۵ نشان داد ضربان قلب در افراد بی‌تحرک بعد از تمرین به طور معنی‌داری کاهش می‌یابد(۲۴). همچنین نتایج تحقیقات نیکو و همکارانش در بررسی تاثیرات تمرینات ورزشی استقامتی و مقاومتی بر رویضربان قلب کاهش معنی‌داری را در فشارخون سیستولیک و ضربان قلب بیماران در زمان استراحت نشان داد(۳۷).
همچنین نتایج نشان می‌دهد که ضربان قلب در گروه انعطاف‌پذیری اختلاف معنی‌داری با گروه هوازی ندارد (۰۵/۰P >). ولی اختلاف ضربان قلب در دو گروه هوازی و انعطاف‌پذیری با گروه کنترل معنی­دار است(۰۵/۰P ≤).
در این ارتباط می‌توان به عامل جریان خون عروق کرونری که عضله قلب راخون رسانی می‌کنند اشاره کرد. زیرا در اثر فعالیت‌های جسمانی نیاز اکسیژن به قلب بیشتر می‌شود و جریان خون عروق کرونرکه عضله قلب راخون­رسانی می‌کنند ۵ برابر زمان استراحت می‌شود(۲۲). همچنین سازگاری‌های قلبی عروقی با تمرینات ورزشی منجر به کاهش ضربان قلب، افزایش حجم ضربه‌ای و برون ده قلب و افزایش حجم خون و هموگلوبین می‌شود. همچنین کاهش ضربان قلب بین ۲۰ تا ۴۰ بار در دقیقه پس از ۶ ماه تمرین استقامتی با شدت متوسط، تغییری متداول محسوب می‌شود.دررابطه با کاهش ضربان قلب در هنگام استراحت می‌توان به افزایش فعالیت عصب پاراسمپاتیک و از طرفی کاهش عصب سمپاتیک اشاره کرد. همچنین ضربان قلب در افراد تمرین کرده پس از یک دوره تمرین سریع‌تر از فرد تمرین نکرده به حالت اولیه باز می‌گردد(۱۳). همچنین کاهش تواتر قلبی مهم‌ترین سازگاری دراز مدت تمرینی در عملکرد قلبی عروقی هنگام فعالیت ورزشی زیر بیشینه‌ای است(۱۱).
۵-۳-۵. استقامت عضلانی
نتایج پژوهش حاضر نشان داده است که برنامه تمرینات انعطاف‌پذیری به همراه آموزش برعامل استقامت عضلانیزنان کم‌تحرک اثر معنی‌داری دارد. دراین رابطه مطالعات توفیقی و همکارانش(۱۳۹۰) افزایش عملکرد در عضلات شکمی در اثر تمرینات نشان داد. وی خاطر نشان کرد، فعالیت عضلات داخلی و خارجی شکم باعث حمایت تنه وافزایش قدرت عضلانی شکم می‌شود(۵).
نتایج پژوهش حاضر نشان داده است که برنامه تمرینات هوازی به همراه آموزش برعامل استقامت عضلانیزنان کم‌تحرک اثر معنی‌داری دارد. غیاثی و همکاران(۱۳۸۵)دربررسی اثر تمرینات ورزشی ویلیامز نشان دادند، انجام تمرینات ورزشی باعث افزایش تحمل، خستگی­پذیری، قدرت، هماهنگی، ثبات استاتیک و داینامیک، کنترل عصبی-عضلانی، کنترل حرکت و اصلاح الگوی حرکتمی‌شود(۲۵). همچنین زند و همکاران در این زمینه دریافتند، فعالیت ورزشی سبب افزایش جریان خون و در نتیجه اکسیژن رسانی به بافت‌ها شده و از انباشته شدن اسیدلاکتیک جلوگیری کرده و موجب کاهش خستگی می‌شود(۱۷).
همچنین عامل استقامت عضلانی در بین سه گروه مورد مطالعه در سطح خطای ۰۵/۰ تفاوت معنی‌داری با یکدیگر ندارند (۰۵/۰P<)
در این زمینه می‌توان به ارتباط تنگاتنگ بین استقامت هوازی و استقامت عضلانی عمومی بدن اشاره کرد که این ارتباط به ویژه هنگام فعالیت‌های بدنی همچون دویدن و شنا کردن که مستلزم همکاری دستگاه‌های قلبی- تنفسی و عضلانی است اشاره کرد. افزایش استقامت عضلانی به دلیل نقش حساس­تر آن در فعالیت‌های روزانه بسیار اهمیت دارد. از جمله عوامل تأثیر گذار در استقامت می‌توان به ارتباط آن با دستگاه عصبی اشاره کرد. زیرا هر واحد حرکتی در اثر تحریک عصبی منقبضمی‌شود و عامل شدت باعث تحریک بیشتر واحد‌های حرکتی می‌شود در نتیجه اگر دستگاه عصبی قادر به پاسخگویی به تحریکات نباشد، عضلات قادر به انقباض نیستند.
از دیگر عوامل موثر در استقامت عضلانی بافت چربی است که نشان می‌دهد هر چه درصد چربی فرد بیشتر باشد استقامت وی در انقباضات عضلانی کم­تر خواهد بود. همچنین برای این که حداقل پیشرفت استقامتی پدید آید، درحالی‌که ضربان قلب متناسب با سطح تمرین افزایش پیدا می‌کند، به مدت ۲۰ دقیقه فعالیت بدنی پیوسته داشته باشد(۲۲).
۵-۳-۶. فشار خون سیستولیک و دیاستولیک
نتایج پژوهش حاضر نشان داده است که برنامه تمرینات انعطاف‌پذیری و هوازی به همراه آموزش برعامل فشار خون سیستولیک زنان کم‌تحرک اثر معنی‌داری دارد. رحیمیان و همکارانش(۱۳۸۹) دررابطه با اثر تمرینات هوازی بر فشار خون دریافتند که شرکت در برنامه تمرینات هوازی همراه با برنامه رژیم غذایی تاثیر مطلوبی بر کاهش فشار خون دارد(۱۴).
همچنین نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که برنامه تمرینات انعطاف‌پذیری به همراه آموزش برعامل فشار خون دیاستولیکزنان کم‌تحرک اثر معنی‌داری نداشته است ولی در گروه تمرینات هوازی این تأثیر معنی­دار بود. از دلایل معنی دار نبودن فشار خون دیاستولیکدر گروه انعطاف‌پذیری می‌توان به نوع و مدت زمان اجرای تمرینات اشاره کرد.
همچنین مقایسه بین گروه‌ها نشان می‌دهد فشار خون سیستولیک و دیاستولیک در بین سه گروه انعطاف‌پذیری، هوازی و کنترل تفاوت معنی‌‌داری با یکدیگر دارند (۰۵/۰P<).
در برنامه‌های تمرینی کوتاه مدت با شدت متوسط کاهش قابل توجهی در فشار خون سیستولی و دیاستولی در زمان استراحت و تمرین در زنان جوان و میانسال مشاهده شده است(۱۳). هدف از اندازه گیری فشار خون حالت استراحت به دست آوردن یک شاخص است که عملکرد ورزشی را می‌سنجد و به مقدار خون و مقاومت رگ‌های خونی بستگی دارد(۴). ازجمله دلایل کاهش فشار خون می‌توان به کاهش تون سمپاتیک، کاهش وزن و کاهش سطح انسولین سرم اشاره کرد. در اثر ورزش عروق سطحی بدن متسع شده، درنتیجه بستر گردش خون افزایش می‌یابد، فشار خون در بدن پایین می‌آید و در نتیجه دستگاه فشار خون درجات کم­تری را نشان می‌دهد(۱۳).
چنین استنباط می‌شود که با یک برنامه تمرین هوازی می‌توان تا میزان متوسطی فشار خون سیستولی و دیاستولی را کاهش داد. همچنین تمرینات ورزشی روی بیماران در مرز پر فشار خونی آثار مثبتی را نشان می‌دهد. همچنین شاید یکی از دلایل کاهش فشار خون در اثر تمرینات ورزشی کاهش کاتکولامین‌های تولید شده در اثر ورزش باشد. همچنین تمرین ورزشی دفع سدیم از کلیه‌ها را تسهیل می‌کند و در نتیجه باعث کاهش حجم مایع و فشار خون می‌شود. در این رابطه تفاوت‌های تمرینی را نباید نادیده گرفت. به عنوان مثال تمرینات ورزشی مقاومتی در مقایسه با حرکات پویای کم شدت‌تر باعث بالا رفتن فشار خون می‌شوند.همچنین افزایش فشار خون سیستولی تا ۲۰۰ میلی‌متر جیوه در ورزشکاران استقامتی ناشی از برون ده قلبی بزرگ آنان است(۳۵).
در افرادی که دارای فشار خون متوسط به بالا یا پر فشار خونی هستند یک برنامه تمرینی استقامتی که اکسیژن مصرفی را به حداکثر برساند می‌تواند فشار خون را کاهش دهد. در این رابطه شدت فعالیت ورزشی باید کم تا متوسط و دست کم ۲۰ تا ۶۰ دقیقه و ۳ تا ۵ روز در هفته باشد. در زنان و مردان مبتلا به پر فشار خونی در تمام رده‌های سنی با اجرای تمرینات استقامتی فشار خون کاهش می‌یابد. همچنین در افرادی که فشار خون طبیعی دارند نشان داده شده است که انجام پیوسته تمرینات استقامتی باعث پیدایش تأثیری حفاظتی در مقابل گسترش پر فشار خونی در مراحل بعدی زندگی می‌شود(۱۱).
۵-۴. نتیجه ­گیری
نتایج پژوهش حاضر حاکی از آن است که ۸ هفته تمرینات هوازی باعث کاهش معنی­داری در درصد چربی، ضربان قلب استراحت، شاخص توده بدن، فشار خون سیستولیک و دیاستولیک و میزان درد کمر شده است. همچنین تاثیر این تمرینات افزایش انعطاف‌پذیری و استقامت عضلانی را در گروه تمرینات هوازی به دنبال داشت. همچنین نتایج این پژوهش کاهش درد، درصد چربی، شاخص توده بدن، ضربان قلب استراحت، فشارخون سیستولیک و استقامت عضلانی را در گروه تمرینات انعطاف‌پذیری نشان می‌دهد. متغیر نسبت دور کمر به دور لگن در هیچ کدام از دو گروه تغییر معنی‌داری نداشته است.
با توجه به یافته‌های پژوهش حاضر می‌توان اظهار داشت که برنامه تمرینات هوازی و انعطاف‌پذیری علاوه بر ایجاد تغییرات در عوامل فیزیولوژیکی باعث کاهش شدت درد می‌شود. با توجه به این که امروزه یکی از روش‌هایی که جهت کاهش درد در بیماران استفاده می‌کنند، استفاده از حرکت و فعالیت‌های ورزشی خاص می‌باشد. زیرا در اثر فعالیت‌های جسمانی موادی به نام سروتونین و بتاآندورفین ترشح می‌شود که این مواد به عنوان عامل ضد درد محسوب شده و باعث تسکین درد در بیماران می‌شود(۳۲).
۵-۵. پیشنهادات
۵-۵-۱. پیشنهادات کاربردی
- با توجه به اهمیت فعالیت‌های جسمانی در کاهش درد کمر تشکیل کلاس‌های اختصاصی توسط افراد متخصص در این زمینه ضروری به نظر می‌رسد.
- در برنامه تمرین درمانی افراد مبتلا به کمر درد، تمرینات هوازی نیز مورد استفاده قرار گیرد.
- آموزش و مشاوره‌های مرتبط، از مهم‌ترین پیشنهادات برخاسته از این تحقیق است.