چکیده
مسئله مورد بررسی در این پژوهش، بررسی رابطه صلاحیت و ویژگی های مدیریتی مدیران با رضایت شغلی معلمان در واحد های آموزش و پرورش، که به تفکیک متغیر مورد بررسی ؛ویژگی شخصیتی مدیران، مهارت های مدیریتی مدیران، سن، سابقه کاری و تجربیات مدیریتی مدیران می باشد. روش مطالعه در این پژوهش، توصیفی – تحلیلی می باشد از جامعه آماری مورد مطالعه معلمان شهرستان تنگستان بوده که طبق روش تعیین حجم نمونه فوق الذکر تعداد افراد نمونه مورد نیاز حداقل ۳۵۹ نفر بود. برای دستیابی به نمونه مکفی، ۲۰۰ پرسشنامه تهیه و پس از نمونه گیری به شیوه نمونه گیری سهل الوصول[۱]، از ۲۰۰ پرسشنامه، ۱۸۶ پرسشنامه برای تحلیل در نظر گرفته شد. داده های حاصل از پرسشنامه ها، با بهره گرفتن از روش های آمار استنباطی (آزمون t گروه های دو نمونه ای مستقل، آزمون همیستگی پیرسون، تحلیل واریانس آنوا و حدود اطمینان ۹۵%) در سطح معناداری ۰۵/۰ مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل از تحلیل آماری سئوالات پژوهش معلوم ساخت که: سطح معناداری بدست آمده از متغیر جنسیت بین ۶۳ زن و ۸۲ مرد کمتر از ۰۵/ است بنابراین رابطه معناداری بین ویژگی شخصی مدیران با رضایت شغلی معلمان وجود دارد، سطح معناداری بدست آمده بیشتر از ۰۵/ است بنابراین رابطه معناداری بین مهارتهای مدیریتی مدیران با رضایت شغلی معلمان در سطح ۵ درصد وجود ندارد. رابطه معناداری بین صلاحیت های مدیران با رضایت شغلی معلمان در سطح ۵ درصد وجود ندارد. رابطه معنی داری بین سابقه کاری و رضایت شغلی وجود ندارد. رابطه معناداری بین نگرش مدیریتی مدیران با رضایت شغلی معلمان در سطح ۵ درصد وجود دارد. سطح معناداری بدست آمده بیشتر از ۰۵/ است بنابراین رابطه معناداری بین تجربیات مدیریتی مدیران با رضایت شغلی معلمان در سطح ۵ درصد وجود ندارد.
کلید واژه ها: مهارتهای مدیریتی، رضایت شغلی، صلاحیتهای مدیران، سابقه کاری، مدیریت آموزشی
فصل اول
کلیات پژوهش
۱-۱- مقدمه
مدیریت و رهبری از ارکان اساسی سازمان و جامعه است. مدیریت آموزشی در میان انواع مدیریت از جایگاه ویژه ای برخوردار است. گفته می شود که اگر مدیران آموزشی یک جامعه دارای دانش و مهارت های کافی باشند، بدون تردید نظام آموزشی نیز از اثربخشی، کارآیی و اعتبار بالایی برخوردار خواهد بود (میرکمالی، ۱۳۷۸،ص ۹).
اولین قدم در جهت رسیدن به کادر آموزشی موفق درک عواملی است که بر کیفیت فعالیت معلمان مؤثر است. یکی از این عوامل، رضایت شغلی معلمین است، چرا که رابطه مستقیمی بین رضایت شغلی افراد با عملکرد آنان وجود دارد و کسانی که رضایت داشته باشند، عملکرد بهتری انجام خواهند داد.
نقش مدیریت در رضایت شغلی مدیران در رضایت شغلی کارکنان و کارمندان خود نقش به سزایی دارند. و در واقع یکی از مهمترین ارکان هر محیط کاری به شمار می روند. راهکارهای گزینش برای اجتناب از اشتباهات و خشکانیدن زمینه آن، هر روز پچیده تر می شوند رویکرد های مدیریتی متعدد تأکید دارند که باید از نیروی کار قابل تغیر استفاده کرد تا نیازهای سازمان در زمینۀ تغییرات مداوم تأمین شود.
رسیدن به این نتیجه مستلزم به کارگیری فنون بسیار گسترده تر گزینش و استفاده بیشتر از مؤسسه های دیگر برای استخدام افراد در پست های ارشد و شرایط اضطراری است.
بدیهی است اثربخشی و کارآیی نظام آموزشی در گرو مدیریت اثر بخش وکار آمد این نظام است. امروزه با تغییرات شگرف و بی سابقه که در اقتصاد، سیاست، علم، وتکنولوژی بخصوص در چند دهه اخیر به وقوع پیوسته، وظایف و کارکردهای مدیریت به مراتب گسترده تر، پیچیده تر و دشوارتر از گذشته شده است. به طوری که تنها افرادی که از نظر حرفه ای برای این مسئولیت آموزش دیده و تربیت شده اند، با اثربخشی و کارآیی قادر به انجام وظایف و کارکردهای محوله خواهند بود.
بهمین لحاظ، مدیریت امروز براساس ویژگی هایی که دارد نوعی حرفه یا کار تخصصی تلقی می شود که مبتنی بر مجموعه ای دانش سازمان یافته است (پرداختچی،۱۳۷۴). در آموزش و پرورش به عنوان اساس پیشرفت وتوسعه جوامع، که با تربیت افراد برای آینده جامعه سر وکار دارد، بدون شک وجود مدیران ماهر و دارای تخصص موجب می شود تا تعلیم وتربیت افراد بهتر صورت گیرد و زمینه برای شکوفایی استعدادهای افراد جامعه و به تبع آن توسعه جامعه فراهم شود. تحقیق حاضر به منظور بررسی بررسی رابطه صلاحیت و ویژگی های مدیریتی مدیران با رضایت شغلی معلمان در واحد های آموزش و پرورش شهرستان تنگستان انجام گردیده است.
نقش مدیریت در رضایت شغلی مدیران در رضایت شغلی کارکنان و کارمندان خود نقش به سزایی دارند و در واقع یکی از مهمترین ارکان هر محیط کاری به شمار می روند. راهکارهای گزینش برای اجتناب از اشتباهات و خشکانیدن زمینه آن، هر روز پچیده تر می شوند رویکرد های مدیریتی متعدد تأکید دارند که باید از نیروی کار قابل تغیر استفاده کرد تا نیازهای سازمان در زمینۀ تغییرات مداوم تأمین شود.
رسیدن به این نتیجه مستلزم به کارگیری فنون بسیار گسترده تر گزینش و استفاده بیشتر از مؤسسه های دیگر برای استخدام افراد در پست های ارشد و شرایط اضطراری است.
دربعضی از سازمانها کارکنان مدیریت منابع انسانی علاوه بر تعهدات گسترده خود در زمینۀ ارزیابی های شغلی، برنامه ریزی نیروی کار، پیش بینی مجموعۀ مهارتهای ضروری، تحلیل گردش کار وامثال آن، این وظایف را انجام می دهند.
۱-۲- بیان مسئله
امروزه آموزش و پرورش همگانی به عنوان یکی از ارکان توسعه پایدار شناخته شده است و هر کشوری در جهان بخش بزرگی از درآمد ملی خود را برای گسترش، بهبود و کارآیی آن اختصاص میدهد. در واقع آموزش و پرورش رکن اساسی جامعه انسانی است و یکی از اهداف عمده آن پرورش و آموزش کودکان و نوجوانان توسط معلمان و مدیران است.
اغلب صاحبنظران و متفکران مسایل تربیتی بر این نظرند که معلمان، بزرگترین و مهمترین عامل مؤثر درجریان تعلیم و تربیت هستند. بنابراین بی‌راه نیست اگر گفته شود شالوده و اساس یک سیستم آموزشی موفق را معلمان تشکیل می‌دهند.
اولین قدم در جهت رسیدن به کادر آموزشی موفق درک عواملی است که بر کیفیت فعالیت معلمان مؤثر است. یکی از این عوامل، رضایت شغلی معلمین است، چرا که رابطه مستقیمی بین رضایت شغلی افراد با عملکرد آنان وجود دارد و کسانی که رضایت داشته باشند، کار خود را بهتر انجام می‌دهند. بنابراین لازم است آموزش و پرورش به موضوع رضایت شغلی معلمان، بیش از پیش توجه نشان دهد. اصولاً عواملی که در رضایت شغلی مؤثرند بسیار زیاد است و نمی‌توان آنها را به یک یا چند عامل محدود کرد.
انسان در کارهای روزانه خود با افراد، مواد و تجهیزات سر و کار دارد که هر یک به نوبه خود در رضایت یا عدم رضایت سهم بسزایی دارند. در مطالعات و بررسی‌های انجام گرفته، این اتفاق نظر دیده می‌شود که عواملی از قبیل حقوق و مزایا، امکانات رفاهی، همکاری و دوستی بین کارکنان، رابطه رؤسا با مرئوسین، اعتماد به هیئت رئیسه، تأمین نیازمندیهای شغلی، شایستگی و صلاحیت مدیران، کارآیی امور اداری، ارتباطات کافی و صحیح، پایگاه اجتماعی و شناسایی ارزش کاری، ثبات کار، روابط کاری، تطابق اهداف مشخص کارکنان با اهداف سازمان، شرایط و محیط کار، فرصت برای رشد و ترقی، خط مشی و نحوه اداره امور سازمان، نظم و انضباط در کار، ارتباط با همکاران، تأمین شغلی، کسب موفقیت در کار و قدردانی در مقابل انجام کار، در روحیه و رضایت شغلی کارکنان مؤثر هستند. (علی قرائی، ۱۳۷۸)
۱-۳- اهمیت و ضرورت تحقیق
نقش مدیر بسیار حساس، مهم و چشم گیر است. اوست که سنگینی کلیه مسئولیت ها و به چرخش درآوردن نظام مدرسه را برعهده دارد. مدیریت آموزشی از دشوارترین و حساسترین نوع مدیریت در سازمان های عمومی و دولتی می باشد. بدون شک بهره وری مطلوب از نیروی انسانی که به عنوان دبیران آموزشگاه مشغول به کار هستند، منوط به برخورداری از مهارتهای مدیریتی و شناخت عوامل آن می باشد. پیامد پاسخگویی به تقاضای روز افزون آموزش و پرورش، گسترش نظام آموزشی بصورت سازمانی عظیم و گسترده است که با تعداد کثیری از دانش آموز سرکار دارد، وظایف متعدد و متنوعی را انجام میدهد، کارکنان فراوان با دانش و مهارت های گوناگون را به خدمت میگیرد، منابع مادی و مالی عظیمی را مصرف میکند، روی هم رفته، اثرات و نتایج دامنه داری به بار میآورد.
گردش کار و فعالیت های چنین تشکیلاتی بدون تردید به برنامه ریزی آگاهانه و سازماندهی هوشمندانه نیاز است و نتیجه بخش خدمات حساس و خطیر آن مستلزم رهبری و مدیریت اثر بخش است (علاقه بند، ۱۳۷۸).
اکنون مدیریت آموزشی برای جبران نزول کیفی آموزش و پرورش، ناشی از توجه به مشکلات کمی یک الزام است و ابعاد وسیع و پیچیدگی وظایف آموزشی به مدیرانی با عمق نظر و بینش و انعطاف پذیری و مجهز به دانش مدیریت نیاز دارد (جمالی، ۱۳۷۹).
مدیریت و رهبری از ارکان هر سازمان و جامعه است. مدیریت آموزشی در بین سایر انواع مدیریت ها از جایگاه ویژه ای برخوردار است. اگر آموزش و پرورش هر جامعه در رأس همه مسائل جامعه باشد. مدیریت آموزشی نیز با همان منطق جایگاه مهمی در بهسازی و توسعه جامعه دارد.
اگر مدیران آموزشی یک جامعه دارای دانش و مهارت های کافی باشند، بدون تردید، نظام آموزشی نیز از اثر بخشی، کارایی و اعتبار بالایی برخوردار خواهد بود. وجود کتب و منابع مدیریت از لوازم ودست مایه های توسعه نیروی انسانی و آموزش و پررش است (میرکمالی، ۱۳۷۳).
مدیران مدارس، مدیران عملیاتی در سطح اجرایی هستند، یکی از سیاست هایی که امروزه آموزش و پرورش به دنبال آن می باشد، سیاست مدرسه محوری است یعنی تمامی آموزش و پرورش و اعم از وزارت خانه ها و ادارات مناطق، باید در خدمت مدرسه باشند و همه برای مدرسه مقدم باشند و آنچه ذی المقدم است مدرسه است. اگر این سیاست را بپذیریم مدیر مدرسه نقش حساسی پیدا میکند.
شرایط اصلی برای اعمال سیاست مدرسه محوری داشتن مدیران خود باور مدارس است. لذا هندسه تحقیق سه شعار: مدرسه محوری، تمرکز زدایی و ارتقاء کیفی مدارس دلتی، وجود مدیران توانمند، و انگیزه و مطلع از آخرین دستاورد های مدیریت در رأس مدرسه است.
مدیران با مدیریت سنجیده خود می توانند مجموعه مدرسه را به موفقیت برسانند و زودتر و بهتر به هدف های آموزشی و پرورشی نائل آیند (مجد، ۱۳۸۰).
اینگونه به نظر می رسد که مدیران باید از آن خصوصیاتی که باید داشته باشند همچون روابط انسانی خوب مهارت های لازم و تعدیل و تطبیق رفتار خویش، اطلاع لازم داشته باشند. آگاهی از اینگونه اطلاعات و دانسته ها موجب رشد مدیران و رفع نواقص مدیریتی مدیران میگردد و علم و اطلاع از مهارت های سه گانه( فنی، انسانی و ادراکی) نیز ضرورتی است که اگر بر مبنای اطلاعات آماری و تحقیقات گسترده علمی و عملی صورت گرفته باشد. مورد پذیرش مدیران و سعی آنها در استفاده از این گونه مهارت ها خواهد شد و در پی آن مدیران ارشد را ترغیب به استفاده از مدیرانی خواهد نمود که در تحقیقات نمرات بهتری آورده و مقبولیت جامع تری داشته باشند.
۱-۴- فرضیه تحقیق
۱-۴-۱- فرضیه اصلی
بین صلاحیت های مدیران با رضایت شغلی معلمان مدارس رابطه معنا داری وجود دارد.
رابطه مثبت و معنی داری بین مهارتهای مدیریتی مدیران با رضایت شغلی معلمان وجود دارد.
رابطه مثبت و معنی داری بین نگرش مدیریتی مدیران با رضایت شغلی معلمان وجود دارد.
رابطه مثبت ومعنی داری بین ویژگی شخصیتی مدیران با رضایت شغلی معلمان وجود دارد.
رابطه مثبت و معنی داری بین تجربیات مدیریتی مدیران با رضایت شغلی معلمان وجود دارد.
۱-۴-۲- فرضیه فرعی
بین دانش مدیریتی مدیران با رضایت شغلی معلمان مدارس رابطه وجود دارد.
۱-۵- اهداف تحقیق
هدف از این پژوهش بررسی ارتباط بین صلاحیت و ویژگی های مدیریتی با رضایت شغلی معلمان است. نمونه آماری شامل مدیر و معلم در آموزش و پرورش شهرستان تنگستان و ابزار اندازه گیری تحقیق شامل پرسشنامه ارزیابی ویژگی های مدیریتی مدیران و بررسی رضایت شغلی به عنوان یک ابزار جمع آوری اطلاعات اصلی در سازمان عمل میکند و مدیران را قادر میسازد تا از این طریق اولاً بخش ها و یا گروه های کار را با یکدیگر مقایسه کنند، ثانیاً مشکلات و مسائل را الویت بندی کنند و ثالثاً ادراکات و انتظارات کارکنان دانشگاهها در زمینه رضایت شغلی به دو بخش مشخص آموزشی (تربیت نیروی ماهر و متخصص) و پژوهشی( اجرای پروژه های تحقیقاتی) قابل تقسیم است اهمیت کارکرد پژوهش دانشگاه ها، محققان را بر آن میدارد تا به بررسی و تحلیل محتوای پژوهشی تحقیقات بپردازند (ازکیا، ۱۳۸۵).
هر مدیر باید دارای ویژگیهایی باشد که او را در خور و شایسته رهبری محیط آموزشی گرداند. این توانمندیها که به توانمندی های رهبری مرسوم است فرد را در بین سایر افراد متمایز نموده و او را قابل مراجع و اعتماد و اطمینان می سازد.
هدف این تحقیق بررسی رابطه ویژگیهای مدیران و مهمترین راهکارهای اجرایی در ایجاد و انگیزه و کارایی در کارکنان بوده است. برای بررسی موضوع این تحقیق از کتاب ارزشمند نهج البلاغه که مجموعهای از خطبه ها، نامه ها و کلمات قصار امام علی (ع) میباشد استفاده میگردد.
نتایج این بررسی نشان میدهد که از نظر امام علی (ع):
مهمترین ویژگی های مدیران، استقامت و پایداری در کارها، داشتن تقوای الهی و پرهیزکاری، برخوردار بودن از سابقه درخشان، سخاوت و بخشش گری، فروتنی در برابر مردم میباشد.
مهمترین راهکارهایی اجرایی در ایجاد انگیزه در کارکنان، مشورت، تشویق، تنبیه، رعایت عدالت، تواضع و عدم اجتناب از زیر دستان، رفق و مدارا نسبت به زیر دستان همراه با قاطعیت.
زیر بنای هر گونه حرکت به سوی رشد و توسعه سازمانی و بهبود کار در سازمانها شناخت دقیق وضعیت، تشخیص نقاط قوت، ضعف و سپس طرح برنامههای سنجیده برای اصلاح جریان امر خواهد بود. سلامت سازمانی یکی از چهارچوب های نظری مشهود و سودمند برای سنجش جو اجتماعی مدارس می باشد و مقوله ای است که بررسی آن میتواند کمک زیادی یه پیشبرد اهداف سازمان نماید.
اندیشه سلامت کامل در یک سازمان توجه ما را به عواملی که رشد و شکوفایی آن را تسهیل و نیز به شرایطی که از پویایی های کامل آن جلوگیری مینماید جلب میکند. و فهم وضع سلامت سازمانی در یک سازمان آموزشی می تواند ما را در گزینش روش های مدیریت و رهبری مناسب برای اثر بخش سازی آن یاری کند که هر چه سازمان آموزشی به تحقق اهداف خود نزدیکتر باشد و میزان دستیابی به اهداف بیشتر باشد سازمان و مدیریت اثر بخش خواهد بود.
میزان اثر بخشی مدارس با توجه به مقاطع و پایه های متفاوت در نقاط گوناگون با برنامه یکسان و منابع وامکانات متفاوت شرایط محیطی، اجتماعی، اقتصادی نابرابر مدیریت های گوناگون سبک های نسبی و سلیقه ای و با دانش و تجدد و توانایی های متفاوت و تعداد دانش آموزان نامساوی کاملا مشخص است. بنابراین یکی از مهمترین محیط ها در شکل دهی به رفتار انسان محیط آموزشی است.
|
[شنبه 1400-08-22] [ 04:06:00 ب.ظ ]
|
