۲-۳-۵- مسیر آینده در توسعه سازمانی و شایستگی منابع انسانی

 

مسیر آینده در توسعه سازمانی به سوی مرزهای ادراکی گسترده تر و به سوی ابعاد اقتضایی تلفیقی و به سوی علم و ایجاد و تغییر و به سوی ترکیبی از تغییر برنامه ریزی شد و مدیریت استراتژیک و به سوی یادگیری عملی و سازمان های یادگیرنده و به سوی ‌پاسخ‌گویی‌ بیشتر و ارزیابی سخت تر به مشتریان و رقابت بیشتر می‌باشد بدیهی که تمامی این موارد در سایه منابع انسانی و مدیر سازمان و اتخاذ بهترین تصمیم گیری و انتخاب افراد شایسته و بالا بردن رضایت کارکنان و تعیین خط مشی ها و فرهنگ سازمانی و تقویت دانش منابع انسانی خواهد بود .

 

بخش چهارم : پیشینه تحقیق

 

۲-۴-۱- سابقه تحقیق

 

تحقیق حاضر از زاویه ای که بدان نگریسته شده است موضوع جدیدی است و این تحقیق به دنبال رابطه میان شایستگ منابع انسانی و توسعه سازمانی و کمتر تحقیقی به صورت جداگانه صورت گرفته است شایستگی منابع انسانی در مدیران و منابع انسانی و تاثیر پذیری آن با توسعه سازمانی مورد بررسی قرار گرفته باشد .

 

۲-۴-۲- بخشی از تحقیقات انجام شده در داخل کشور

 

۱-در تحقیقی که تحت عنوان ( الگوی ارزیابی قابلیت های شایستگی های مدیران وزارت بازرگانی) انجام شده مفهوم شایسته سالاری به اجمال شناسایی ، گزینش ، جلب و جذب مداوم و سپس فراهم کردن زمینه‌های اعمال مدیریت بر حسب توانایی هایشان ارائه شده اهداف تحقیق شامل تحلیل وضعیت و آن گونه که هستند درک کنند و حتی الامکان از تحریف ادراک خود جلوگیری کرده و سعی کنند کارکنان را در شناخت نقاط قوت و دفع نقاط ضعف خود یاری نمایند و به کمک آموزش افراد را توفیق طلب و دوستدار موفقیت تربیت نمایند .

 

۲- در تحقیقی که تحت عنوان (بررسی رابطه بین ساختار سنتی و شایستگی میان افراد در سازمان های دولتی کرمان) توسط محمد حسین متقی انجام شده نتایج نشانگر وجود رابطه منفی بین ساختار سنتی و اطلاعات به دست آمده از شایستگی میان افراد در جامعه مورد پژوهش بود . همچنین نتایج نشان داد بین متغیرهای ساختاری شامل رسمیت تمرکز و پیچیدگی و شایستگی میان افراد در این جامعه رابطه منفی وجود دارد .

 

وجود شناسایی وضعیت مطلوب تجزیه و تحلیل شکاف بین وضعیت موجود و مطلوب و ارائه راه حل های ممکن برای بهبود و توسعه و قابلیت های مدیران وزارت بازرگانی بود . روش تحقیق پیمایشی و از توصیفی و اکتشافی بوده و جامعه آماری پژوهش را مدیران و کاشناسان وزارت بازرگانی تشکیل می‌دادند. این تحقیق نشان دادن چون در سطح مدیریتی وظایف مدیران همانند مشاغل مجریان چندان ساختار یافته نیست شناسایی افراد شایسته امری بسیار مشکل و پیچیده است . در بسیاری از زمینه ها وضعیت کاری مدیران متاثر از عوامل مهار ناپذیر است ، در نتیجه امکان چیرگی روابط بر ضوابط بیشتر است ‌بنابرین‏ سنجش قابلیت ها و وشایستگی های مدیران بر اساس مدل های مناسب به صورت دوره ای می‌توانند اثر بخشی و کارایی این منبع سازمانی را روشن تر کند و همچنین تأکید شد که استفاده از فن آوری اطلاعات علاوه بر کاهش خطاهای انسانی می‌تواند از فن آوری اطلاعات علاوه بر کاهش خطاهای انسانی می‌تواند به کاهش هزینه پردازش اطلاعات بیانجامد و ارزیابی های دقیق تر و سریع تر صورت پذیرد .

 

۳- در تحقیقی که تحت عنوان ( بررسی رابطه بین ادراک کارکنان از شایستگی خویش و ادراک مدیران از شایستگی آنان با رضایت شغلی کارکنان در ادرات آموزش و پرورش شهر کرمان) توسط صدیقه طاهری انجام شده . نتایج این پایان نامه نشانگر آن بوده است .

 

1. 1. کارکنانی که از دید خودشان و هم از دید افراد شایسته ای هستند همبستگی بین رضایت شغلی کارکنان با ادراک آن ها از شایستگی خویش مثبت و معنی دار است .

 

1. 1. کارکنانی که خود را افراد شایسته قلمداد می‌کنند ولی مدیر آن ها کم لیاقت درک می‌کند همبستگی بین نمره رضایت شغلی با ادراک کارکنان از شایستگی خویش مثبت وی معنی دار نیست .

 

1. 1. کارکنانی که خود را افراد شایسته قلمداد نمی کنند وی مدیر آن ها را افرادی شایسته می‌داند همبستگی بین نمره رضایت شغلی و ادراک کارکنان از شایستگی خویش منفی و معنی دار است .

 

1. کارکنانی که هم خودشان و هم مدیر آن ها را افراد شایسته قلمداد نمی کنند همبستگی بین نمره رضایت شغلی با ادراک کارکنان از شایستگی خویش مثبت و معنی دار است . بر این اساس پیشنهاد می شود به کارکنانی که درک منفی از شایستگی خود دارند این نکات تذکر داده شود که در ازاء هم عیب و نقص به همان اندازه یا بیشتر امتیاز مثبت وجود دارد دیگر اینکه مدیران سعی کنند که کارکنان را جدای از تجربه ها و نیازهای خود

۴-عنوان تحقیق : شایستگی های منابع انسانی و رابطه آن ها با استراتژی های منابع انسانی و کسب و کار در شرکت ملی پتروشیمی

 

نویسندگان دکتر حسین درویش، دکتر علیرضا موعلی، دکتر محمد موسوی ، بلال پناهی

 

این مقاله به بررسی رابطه شایستگی های منابع انسانی با استراتژی کسب کار و استراتژی های منابع انسانی پرداخته است . در این راستا دفتر مرکزی شرکت ملی پتروشیمی در تهران به عنوان جامعه مورد مطالعه بوده که با بهره گرفتن از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای تعداد ۲۱۸ نفر از مدیران و کارشناسان ارشد به عنوان انتخاب گردید این تحقیق از نوع تحقیق توصیفی – تحلیلی است که به منظور آزمون فرضیات تحقیق از آزمون رگرسیون همبستگی استفاده گردید با توجه به نتایج به دست آمده .

 

فرضیه اول تحقیق مورد تأیید قرار گرفت ‌بنابرین‏ استراتژی های کسب و کار استراتژی های منابع انسانی، شایستگی های منابع انسانی را به طور مثبت و مستقیم تحت تاثیر قرار می‌دهند .

 

همچنین این تحقیق نشان داد که استراتژی تمایز در مقایسه با استراتژی رهبری هزینه با شایستگی های منابع انسانی مربوطه استراتژی های کسب و کار و منابع انسانی خود را همسو ساخته ، در جذب مدیریت استعدادها دقت کنید و منابع انسانی خود را برای کسب شایستگی منابع انسانی کمک نموده و از آن ها حمایت نماید .

 

۵– عنوان تحقیق : درآمدی بر الزامات فرآیندی و معیارهای انتخاب مدیران منابع انسانی دولت

 

نویسندگان : دکتر عادل آذر ، میثم لطفی

 

انتخاب کارکنان و مدیران در بخش دولتی از ابعاد مختلفی همچون قوانین و مقررات فرایندها و حتی معیار شخصیتی و عملکرد با موارد مشابه در بخش های دیگر متفاوت است هر ساله تعدادی از مدیران دولتی در سطوح مختلف عالی و عملیاتی جابجا می‌شوند . سوال این است که آیا برای چنین عزل نصب هایی ملاک و معیار قابل قبولی وجود دارد ؟ در صورت مثبت بودن پاسخ معیارهای مذکور در مقایسه با یکدیگر از چه اهمیتی برخوردارند ؟ با عنایت بر شایسته سالاری در قانون خدمات کشوری و تعیین پست های مدیریتی حرفه ای و ثابت در قانون مذکور.

 

جلسه نهم و دهم

 

جلسات نهم ودهم به اعضای گروه کمک می‌کند تا با در نظر گرفتن تعاملاتی که با والدین و سایرین داشته اند، به فهم بهتری از خشم خود برسند. به آن ها کمک کنید تا متوجه شوند چگونه تعاملات گذشته، رفتار، افکار، احساسات و نگرش های کنونی آن ها را متأثر ساخته است . و همچنین متوجه این قضیه شوند که اکنون چگونه با دیگران همچون والدینشان برخورد می‌کنند. در واقع ارتباط تاریخچه یادگیری آن ها را با الگوهای رفتار کنونیشان یاداوری می‌کنیم. ممکن است در مواردی الگوهای ارتباطی خانواده در گذشته، خاطرات بغرنج و دردناکی را یاداوری می‌کند، لازم است در چنین مواقعی بگوییم لازم نیست فعلا در این خصوص جوابی بدهند و بهتر است آن را بعدا در جلسات فردی پیگیری کنند.

 

ارزیابی: گزارش بالاترین سطح خشم اعضا در هفته گذشته را بررسی می‌کنیم و برانگیزاننده، نشانگان و راهبردهای هر فرد را مورد بحث قرار می‌دهیم و در شناسایی و طبقه بندی هر چه بهتر به آن ها کمک می‌کنیم. همچنین از آن ها می‌خواهیم استفاده از مدل حل تعارض و پیشرفت در تکمیل برنامه کنترل خشم خود را گزارش دهند.

 

خشم و خانواده: در این جلسات اعضای گروه پی می‌برند که چگونه شیوه ی ابراز خشم و سایر هیجاناتشان شبیه شیوه ابراز والدین است. تعاملات با والدین، قویا رفتار، افکار، احساسات و نگرش های ما را متأثر می‌کند. برای اینکه اعضا به خوبی متوجه موضوع جلسه شوند، یک سری سؤالات مربوط به والدین و خانواده پرسیده می شود(توجه کنید که زیاد وارد جزئیات نشویم).۱٫ خانواده خود را توصیف کنید. آیا با هر دو والد زندگی می کنید؟ آیا خواهر یا برادری دارید؟ کجا بزرگ شده اید؟ ۲٫ خشم به چه شکلی در خانواده شما ابراز می شود؟ پدر، مادر و سایر اعضای خانواده چگونه خشم خود را ابراز می‌کنند؟ ۳٫ هیجانات دیگر از قبیل شادی و ناراحتی، چگونه در خانواده شما ابراز می شود؟ آیا به کرات احساس هیجان صمیمانه داشته اید؟ ۴٫ آیا هیجانات مثبت در روزهای تولد یا تعطیلات ابراز می شود؟ ناکامی شما بازداری می شود؟ ۵٫

 

1. 1. ۱-Department of Health ↑

 

1. 1. ۱-Lamp & Weinberger ↑

 

1. 1. ۵-Raskin ↑

 

1. 1. John Hunter-2 ↑

 

1. 1. Barfoot-2 ↑

 

1. 1. Eaker, Sulliva, Kelly- Hayes, D Agostion & Benjamin-1 ↑

 

1. 1. Rosenberg et all-2 ↑

 

1. 1. ۴-Freiden ↑

 

1. 1. ۵-Schmitz ↑

 

1. 1. ۱-Anger Expression- in Scale ↑

 

1. 1. Cobb, Sample, Alwell & Johns-4 ↑

 

1. 1. ۵-Morrel, Elliott & Morphy ↑

 

1. 1. Acton & During-4 ↑

 

1. 1. Mitrani-5 ↑

 

1. 1. Nicolet-6 ↑

 

1. 1. Buss-Durkee Hostility Inventory ↑

 

1. 1. Miller Social Intimacy Scale-1 ↑

 

1. 1. Lefcourt-2 ↑

 

1. 1. Iterative review process-3 ↑

 

1. 1. Discriminant validity-3 ↑

 

1. 1. Convergent validity-4 ↑

 

1. 1. Statistical Package for Social Science-1 ↑

 

1. 1. ۱-Williams ↑

 

1. 1. ۲-Gaia ↑

 

1. 1. ۳-Berzonsky & Kuk ↑

 

1. 1. ۴-Rose & Rudolph ↑

 

1. 1. ۱-Sommers-Flanagan ↑

 

1. 1. ۲-Warner ↑

 

1. 1. ۱٫ Group rules ↑

 

1. 1. ۲٫ Group safety ↑

 

1. 1. ۳٫ Confidentiality ↑

 

1. 1. ۱٫ Impulsive ↑

 

1. 1. ۱٫ Self-talk ↑

 

1. 1. Explosion & Postexplosion -1 ↑

 

1. 1. Rational-emotive model-1 ↑

 

1. 1. Activating event-2 ↑

 

1. 1. Belief-3 ↑

 

1. 1. Consequence-4 ↑

 

 

افشای خارج از صورت­های مالی، دربازارهای جهانی امروز، نقش با اهمیتی را ایفا می­ کند. اما ‌در مورد نحوه اندازه ­گیری برخی از اقلام اختلاف­نظرهای عمده­ای وجود دارد. مثلاً حسابداری سرقفلی و چگونگی اندازه ­گیری آن در کشورهای مختلف متفاوت است. در این قبیل موارد، افشای واقعیت­ها به استفاده­کنندگان گزارش­های مالی کمک می­ کند که خود نسبت به روش­های حسابداری مناسب نتیجه‌گیری کنند. هنگامی که اقلام در متن صورت­های مالی شناسایی و منعکس می­ شود افشای سیاست­ها و روش­های به کار گرفته شده در اندازه ­گیری آن اقلام حائز اهمیت است (شباهنگ، ۱۳۸۹، ۱۵۳).

 

در افشا، تعیین مقدار اطلاعات قابل ارائه بستگی به اهداف گزارشگری مالی و اهمیت اقلام دارد. بر اساس بیانیه مفهومی شماره یک هیئت تدوین استانداردهای حسابداری مالی^[۱] با عنوان “اهداف گزارشگری مالی واحد­های تجاری”، هدف از گزارشگری مالی، ارائه اطلاعاتی برای سرمایه ­گذاران بالقوه و بستانکاران و سایر استفاده­­کنندگان است، به نحوی که آن اطلاعات در تصمیم ­گیری­های منطقی سرمایه ­گذاران، اعتباردهی و تصمیم­های مشابه مفید واقع شوند. این هدف، افشای صحیح اطلاعات مالی و سایر اطلاعات مربوط را الزام می­ کند. از سوی دیگر روش و زمان­بندی افشا، میزان مفید بودن اطلاعات را تعیین می­ کند.اما باید توجه داشت که افشای اطلاعات نباید به عنوان وسیله­ای برای جبران اشتباه­ها در مجموعه گزارش­های مالی تلقی شود.در این مورد، کمیته بین ­المللی استانداردهای حسابداری بیان می­ کند که برخی اوقات یک اشتباه، در اثر رویه نامناسبی است که برای اقلام صورت­های مالی انتخاب می­ شود. افشای برخورد و رویه ­های حسابداری اختیار شده در هر مورد از اقلام صورت­های مالی ضروری است، لیکن افشای اطلاعات نباید وسیله­ای برای اصلاح یک اشتباه یا برخورد نامناسب تلقی شود(قربانی، ۱۳۸۶، ۶ و ۵).

 

افشا در حسابداری واژه­ای فراگیر است و تقریباً تمامی فرایند گزارشگری مالی را دربرمی­گیرد. یکی از اصول اولیه حسابداری اصل افشای کلیه واقعیت­های با­اهمیت و مربوط درباره رویداد­ها و فعالیت­های مالی واحد تجاری است(بنی­مهد و محسنی­شریف، ۱۳۸۹، ۵۲). بر اساس این اصل، صورت­های مالی اساسی باید حاوی تمامی اطلاعات با­اهمیت، مربوط و به­موقع باشد و این نوع اطلاعات به گونه ­ای قابل فهم و حتی­الامکان کامل ارائه شود تا امکان اتخاذ تصمیمات آگاهانه برای استفاده­کنندگان را فراهم سازد. از سوی دیگر اطلاعاتی که ارائه می­ شود، نباید از لحاظ کمیت و کیفیت به­گونه ­ای باشد که موجبات سردرگمی استفاده­کنندگان صورت­های مالی را فراهم سازد(لشگری و نادری، ۱۳۸۸، ۷۸و۷۷).صورت‌های مالی باید شفاف و قابل فهم باشد این صورت­ها بر سیاست­ها و خط مشی­هایی مبتنی است که در شرکت­ها و یا کشورهای مختلف متفاوت ‌می‌باشد، ‌بنابرین‏ افشای سیاست­ها و خط مشی­های زیربنای صورت­های مالی ضرورت دارد تا این صورت­ها را قابل فهم سازد. به هر صورت، از دیدگاه سیاستگذاران حسابداری، اهمیت دو سطحی که در آن اطلاعات ارائه می­ شود(در سطح صورت­های مالی و در سطح مطالبی که در ضمیمه صورت­های مالی است) یکسان نیست. گاهی در ترازنامه صورت سود و زیان یا صورت­های مالی دیگر، اقلام به روشی نادرست یا غلط ارائه می­ شود در هر حالت باید ‌در مورد شیوه ثبت و یا گزارش­کردن مقداری اطلاعات کافی ارائه شود. ولی افشای اطلاعات به خودی خود نمی­تواند شیوه ثبت و گزارش­کردن نادرست را اصلاح نماید. در ضمن، اتخاذ شیوه ­های افشای مرتبط با یک صنعت، ممکن است منجر به سطوح متفاوت افشای اقلام مشابه در صورت­های مالی شرکت­های آن صنعت خاص شود. همچنین، شرکت­های یک صنعت ممکن است نسبت به افشای اقلام خاصی از اطلاعات تأکید کنند اما ممکن است این اقلام برای صنایع دیگر مهم و با اهمیت نباشد. جدای این اظهارنظرهای کلی، در ادبیات مرتبط با سیاست‌گذاری حسابداری، رهنمود کافی درباره افشا در متن صورت­های مالی و یادداشت­های همراه آن ارائه نشده است. مثلا مدیریت شرکت­های سهامی، در تصمیم ­گیری درباره ارائه جزئیات حساب سرمایه (نظیر نوع و تعداد سهام و ارزش اسمیهر سهم و غیره) درمتن ترازنامه و یا یادداشت­های همراه آن مختار ‌می‌باشد. در زمان کنونی هیئت حسابداری ‌در مورد جایگاه مطلوب اطلاعات هیچ موضع مشخصی(مطلوب یا آرمانی) اتخاذ نکرده است(ابوئی مهریزی، ۱۳۹۰، ۱۸).

 

افشای داوطلبانه اطلاعات باعث می­ شود عدم تقارن اطلاعاتی بین شرکت و بازار کاهش یابد و در نتیجه تعداد بیشتری از سهام شرکت مورد معامله قرار گیرد. ‌به این ترتیب توان نقد­شوندگی سهام افزایش یافته و موجب جلب توجه نهاد­های سرمایه ­گذاری بزرگ خواهد شد. با ادامه این امر شرکت می ­تواند بدون اینکه نا­گزیر شود قیمت­ها را کاهش دهد، حجم بزرگی از سهام خود را به فروش برساند. ‌بنابرین‏ با افزایش تقاضا، قیمت سهام شرکت بالا رفته و ارزش بازار شرکت نیز افزایش می­یابد(اعتمادی و دیگران، ۱۳۹۱، ۶۸).

 

بحث افشا و افشای اختیاری گستردگی زیادی دارد و در آن ‌می‌توان به مسائل متعددی اشاره کرد که طبق هدف نهایی افشا در تصمیم ­گیری صحیح و به موقع استفاده­کنندگان از آن تاثیر دارد. لیکن در ادامه به تشریح اهداف افشا، مخاطبین افشا، انواع افشا و هزینه­ ها و منافع افشای اختیاری پرداخته شد.

 

هدف افشا

 

هدف­های افشای اطلاعات به شرح زیرند(ریاحی بلکوئی، ۱۳۸۱، ۳۰۵):

 

۱٫ ارائه شرحی از اقلام شناسایی(ثبت) شده و ارائه مقادیر مربوط این اقلام، غیر از مقادیر ارائه شده در صورت­های مالی

 

۲٫ شرح اقلام شناسایی(ثبت) نشده و ارائه اطلاعاتی ‌در مورد این اقلام سودمند باشند.

 

۳٫ ارائه اطلاعات به منظور کمک به اعتباردهندگان و سرمایه ­گذاران جهت ارزیابی ریسک­ها و توانایی‌های بالقوه اقلام شناسایی(ثبت) شده و اقلام شناسای(ثبت) نشده

 

۴٫ ارائه اطلاعات مهم که برای استفاده­کنندگان از صورت­های مالی این امکان را به وجود آورد که مقادیر متعلق به دو سال(یا دوره ­های درون یک سال) با مقادیر متعلق به یک سال را با هم مقایسه کنند.

 

۵٫ ارائه اطلاعات درباره جریان­های نقدی ورودی یا خروجی آینده

 

۶٫ کمک به سرمایه ­گذاران در ارزیابی بازده سرمایه ­گذاری­ها

 

در تمام اهداف ذکرشده فوق، هدف نهایی کمک به استفاده­کنندگان از اطلاعات مالی(بالخصوص سهام‌داران) جهت دستیابی به اطلاعات لازم، صحیح و شفاف ‌می‌باشد.

 

مخاطبین افشا

 

هدف کلی گزارش­های مالی فراهم­آوردن اطلاعاتی است که آثار مالی معاملات، عملیات و رویدادهای مالی مؤثر بر وضعیت­مالی و نتایج عملیات یک واحد انتفاعی را بیان و از این طریق سرمایه ­گذاران، اعطاکنندگان تسهیلات­مالی و سایر استفاده­کنندگان برون سازمانی را در قضاوت و تصمیم ­گیری نسبت به امور یک واحد انتفاعی یاری دهند(ابوئی مهریزی، ۱۳۹۰، ۲۱).

 

محققین و متخصصین علوم جزایی معانی مختلفی از این کلمه به دست داده‌اند که دو معنی مهم آن به شرح زیر است . بنا به تعریف اول به عقیده برخی از علمای حقوق جزا تمیز عبارت از آگاهی طفل است ‌به این که مرتکب عمل غیر قانونی ویا خلاف نظامات اجتماعی گردیده است .

 

برخی دیگر از مولفین و متخصصین حقوق جزا ، قوه تمیز را چنین تعریف کرده‌اند : « تمیز عبارت از قدرت تشخیص خوب از بد است و ای کار مستلزم داشتن رشد عقلی است. »در تأیید این مسئله پروفسور ” رو ” ^[۴۸] در مقاله ای چنین می نویسد : « قوه تمیز همان قوه عاقله است که به انسان اجازه می‌دهد تا فرق میان اعمال مجاز و اعمال ممنوع را تشخیص دهد . . . »

 

تمیز امری‌ تدریجی‌الحصول‌ است‌ و قوه‌ای‌ است‌ که‌ به‌ تدریج‌ به‌ فعلیت‌ درمی‌آید و در نقطه‌ اوج‌ خود به‌ صورت‌ یک‌ ملکه‌ یا صفت‌ نفسانی‌ برای‌ شخص‌ تلقی‌ می‌شود.

 

بدیهی است که بشر از بدو تولد در سنین اولیه عمر که رشد قوای بدنی و روحی او به حد کمال نرسیده است نمی تواند حسن و قبح اعمال خود را تشخیص دهد. قوه تمییز به نسبتی که قوای مختلف حیاتی در بشر توسعه می‌یابد، تولید و به تدریج کامل می شود .

 

ملاک اهلیت، رسیدن به سن تمییز است که زمان آن قبل از سن بلوغ است. هر کس که قدرت تمییز در او کامل باشد اهلیت او نیز کامل است و کسی که قدرت تمییز ناقصی داشته باشد، اهلیت ناقص و کسی که فاقد تمییز باشد اهلیتش منتفی است. ^[۴۹]

 

قانون‌گذار ‌در مورد آن‌ تعریفی‌ ارائه‌ نکرده‌ و ملاک‌ و معیار احراز آن‌ را بیان‌ ننموده‌ است‌ و اماره‌ قانونی‌ در این‌ خصوص‌ وجود ندارد و لذا احراز تمیز و عدم‌ آن‌ را کلاً به‌ دست‌ دادرسان‌ سپرده‌ تا با رویه‌ قضائی‌، اماره‌ قضایی‌ در این‌باره‌ ایجاد نمایند.

 

در مقررات موضوعه فعلی، مفهوم «قدرت تمییز» نیز محمل قانونی برای اجرا به ویژه در امر کیفری ندارد .

 

ب) متفاوت بودن اطفال از حیث سن پیدایش قدرت تمییز

 

سن به ‌عنوان مهمترین عامل تنها معیار و ملاک در تفکیک اطفال از بزرگسالان هست از این جهت برای تعیین درجات مختلف مسئولیت جزایی در کشورهای مختلف سن معینی را مبنای مسئولیت اطفال قرار داده‌اند به همان نسبت برای اعمال مجرمانه کودکان و نوجوانان آثاری قائل شدند و آنان را مشمول مقرارت کیفری و تربیتی می نمایند .

 

امروزه در اکثر کشور ها سیستم کلاسیک حقوق جزا رایج است . مکتب کلاسیک ^[۵۰]حقوق جزا بر دو اصل اراده آزاد و مسئولیت کیفری بنا شده است . پس برای اینکه بتوان کسی را مسئول دانست منطقا باید بشود خطا و تقصیری را از نقطه نظر جزایی را به او نسبت داد .

 

بدین طریق متقدمین حقوق جزا معتقد بودند که فی المثل نمی توان طفل خردسال را که مرتکب عمل خلاف قانون شده است مسئول دانست و مجازات کرد . زیرا یک چنین طفلی دارای قوه تمیز و تشخیص نبوده و نتایج مجرمانه عمل خود را نمی توانسته است پیش‌بینی کند .

 

پروفسور گارو ^[۵۱]در این مورد می نویسد : « هیچکس را ازنقطه نظرجزایی نمی توان مسئول دانست مگر اینکه نتیجه حاصله از عمل او به آن شخص قابل انتساب باشد . به عبارت دیگر برای این که مجریان عدالت بتوانند مسئولیت انجام یا عدم انجام عملی را به گردن کسی بگذارند ، باید ثابت شود که آن شخص مرتکب تقصیر یا خطایی شده است . » باید توجه داشت که بین یک طفل خردسال غیر ممیز و یک فرد کبییر عاقل و بالغ ، مراتب و درجاتی وجود دارد. ^[۵۲]

 

برای تعیین سن سه ضابطه وجود دارد: الف ) سن زمانی یا سن تقویمی که سن افراد را از بدو تولد تا زمان حال می‌سنجند و همان سن شناسنامه است. ب ) سن فیزیولوژیک که بر پایه دگرگونی های فیزیولوژیک و تحولات ناشی از بیماری‌های مختلف استوار است. چه بسیار افراد کم‌سال که از نظر سن فیزیولوژیک سالمند هستند ” یعنی فرسوده‌تر از سن تقویمی خود هستند ” و چه بسا افراد مسن که از نیروی جوانی برخوردارند. ج ) سن روانی که بر اساس حالات عاطفی و هیجانی و نیروی روانی سنجیده می‌شود و معمولا با سن فیزیولوژیک تطابق دارد.

 

از آنجایی که بر اساس نظر دکتر سنهوری در باب اهلیت از منظر فقه اسلامی بیان می‌دارد ؛ به محض رسیدن شخص به سن هفت سالگی (سن تمییز)، اهلیت ناقص در او شکل می‌گیرد، ولی اگرچنین شخصی به سن بلوغ نرسیده باشد فاقد کمال و در نتیجه فاقد اهلیت است.^[۵۳]

 

همان‌ طور که در مباحث پیشین بیان شده است سن خاصی را نمی توان ملاک و مناط تمییز برای اشخاص قائل شد ، از سویی دیگر رسیدن به سن هفت سالگی دلیلی مستدل و کافی برای رسیدن به تمییز در اطفال نمی باشد ؛ بنابرین انسان ها در رسیدن به قوه فهم و تمییز با یکدیگر متفاوتند.

 

در نتیجه با استناد به متن آیه۵ سوره شریفه نساء^[۵۴] « لوا الیتامی حتَّی إذَا بَلَغُوا النّکَاحَ فان آن استُم مِنهُم رُشداً فَدفَعُوا إِلَیهِم اموالهم … . و لا تاکلوها اسرافاً و بداراً ان یکبروا و من کان غنیاً فلیستعفف و من کان فقیراً فلیاکل بالمعروف . . . » ^[۵۵] ترجمه بر اساس المیزان: «یتیمان را آزمایش نمایید تا هنگامی که بالغ شده و تمایل به نکاح پیدا کنند، آن گاه اگر آن ها را دانا به درک مصالح زندگانی خود یافتید، اموالشان را به آن ها باز پس دهید و به اسراف و عجله بدین اندیشه که مبادا بزرگ شوند (و اموالشان را از شما بگیرند) مال آن ها را حیف و میل نکنید و هر کس از اولیای یتیم دار است به کلی از هر قسم تصرف در مال یتیم خودداری کند هر کس که فقیر است در مقابل نگهبانی آن مال، به قدر متعارف ارتزاق کند.

 

محقق نایینی می‌گوید: ^[۵۶] «حتی» در این قسمت از آیه برای غایت است، یعنی دادن اموال به یتیمان، متفرع بر آزمودن رشد آن ها با وجود رسیدن به سن بلوغ است. بر این اساس، آیه امر می فرماید که یتیمان را از زمانی که قابل آزمودن هستند (مثلاً از زمان سن تمییز که قبل از بلوغ است) تا زمان سن بلوغ آزمایش کنید و در صورتی که علاوه بر بلوغ به رشد عقلی هم رسیده بودند اموالشان را به آن ها بدهید. به عبارت دیگر رسیدن به بلوغ و رشد عقلی هر دو برای تسلیم کردن مال ضرورت دارد.

 

ج) مفهوم طفل ممیز و طفل غیر ممیز در قانون

 

دوران کودکی به دو دوره قبل از تمییز و تمییز تقسیم می شود. در دوره اول کودک خوب و بد اعمالش را تشخیص نمی دهد و او را کودک غیرممیز می‌نامند. دوره دوم بعد از پیدایش قوه ممیزه است که در این دوره کودک از نظر عقلانی و درک رشد یافته و خوب و بد اعمالش را تشخیص می‌دهد و در آستانه بلوغ قرار می‌گیرد. کودک را در این دوره، کودک ممیز می‌نامند .^[۵۷]

 

۲-۲- مؤلفه‌ ها و عوامل زیرساختی فناوری اطلاعات

 

۲-۲-۱- مؤلفه‌‌های فناوری اطلاعات

 

فناوری اطلاعات به تولید، ذخیره، اصلاح، بازیابی و انتقال سریع اطلاعات به کمک رایانه و دیگر وسایل الکترونیکی اشاره دارد. سه مؤلفه ضروری برای فناوری اطلاعات عبارت است از: سخت افزار، نرم افزار، و بانک اطلاعات (داورپناه، ۱۳۸۱، ص ۸۱).

 

۲-۲-۱-۱- سخت افزار: سخت افزار اصطلاحی است که ‌در مورد اجزای فیزیکی یک سیستم رایانه‌ای به کار می‌رود. از دیدگاه کلی یک دستگاه رایانه شامل سه بخش اصلی واحد پردازنده مرکزی ^[۲۲] وسایل

ورودی ـ خروجی ^[۲۳] و حافظه‌ اصلی ^[۲۴] است. واحد پردازنده مرکزی را می‌توان مغز رایانه نامید، زیرا هم تمام محاسبات و عملیات را انجام می‌دهد و هم کنترل قسمت‌های مختلف دیگر برعهده آن است. وسایل ورودی و هر وسیله ای که بتواند اطلاعات یا علایمی را به واحد پردازنده مرکزی ارسال یا مستقیماً به داخل حافظه منتقل کند، همچنین هر وسیله‌ای که بتواند اطلاعات یا علایمی که واحد پردازنده مرکزی تولید کرده یا داخل حافظه ذخیره شده است، به گونه‌ای دریافت کند یا به نمایش در آورده وسیله خروجی گویند. از جمله وسایل خروجی و ورودی می‌توان به کارت خوان، چشم الکترونیکی، صفحه انگشتی حساس، صفحه کلید، و چاپگر اشاره کرد. حافظه اصلی در واقع انباره رایانه است. درکنار حافظه اصلی رایانه ها از حافظه کمکی که معمول ترین آن ها دیسکت رایانه‌ای است، نیز استفاده می‌نمایند.

 

۲-۲-۱-۲- نرم افزار: سخت افزار یا مجموعه اجزای فیزیکی به تنهایی قادر به انجام دادن هیچ عملی نبوده و لازم است با اجرای فرمان هایی این مجموعه فعال شود و دستورهای کاربر را اجرا کند. دو گروه نرم افزار کاملاً مشخص وجود دارد. نرم افزار سیستم و نرم افزار کاربردی، نرم افزار سیستم عملیات رایانه را هماهنگ ساخته و نرم افزار کاربردی برای حل مسائل خاص تجاری طراحی می‌شود.

 

۲-۲-۱-۳- بانک اطلاعاتی: به مجموعه‌ای از کلیه داده های مورد استفاده در یک برنامه کاربردی (خواه یک فایل یا چند فایل) بانک اطلاعاتی اطلاق می‌شود. پایگاه اطلاعاتی یا بانک اطلاعاتی مجموعه‌ای از فایل‌های مربوط به هم است. منظور از “مربوط به هم” این است که تغییر یک فایل از پایگاه اطلاعاتی ممکن است باعث یک سلسله تغییر در دیگر فایل‌های این پایگاه شود. مزیت یک پایگاه اطلاعاتی ایجاد مجموعه‌ای از اطلاعات هم سان مربوط به یک سازمان و حذف افزونگی اطلاعات و عدم یک دستی است.

 

۲-۲-۲- عوامل زیر ساختی فناوری اطلاعات

 

فناوری اطلاعات به یک زیر ساخت مناسب نیاز دارد که از تمام جنبه ‌ها از جمله جنبه‌های اقتصادی و اجتماعی متوازن باشد. عوامل زیر ساخت متفاوتی نظیر عوامل فنی، مدیریتی، کارکنان، اقتصادی، فرهنگی- اجتماعی و دولتی قطعاً بهره‌گیری فناوری اطلاعات در کتابخانه‌ها را تحت تأثیر قرار خواهند داد. این موارد به صورت زیر دسته بندی می‌شود (داورپناه، ۱۳۸۱):

 

۱٫ عوامل فنی: سخت افزار و نرم افزار رایانه، ارتباط از راه دور، استانداردها، اشتراک رایانه‌ای، تأمین انرژی (برق)؛

 

۲٫ عوامل مدیریتی: روند اجرایی، حمایت مدیران رده بالا، صلاحیت ثبات در مدیریت، همکاری؛

 

۳٫ عوامل کارکنان: کارکنان متخصص، استخدام کارکنان، نگرش کتابداران به فناوری اطلاعات، آموزش ضمن خدمت.

 

۴٫ عوامل اقتصادی: منابع مالی، هزینه فناوری اطلاعات، مبادله ارز؛

 

۵٫ عوامل اجتماعی- فرهنگی: نظام آموزشی، کاربران (نگرش فرهنگی جامعه)، زبان انجمن‌های تخصصی، صنایع داخلی اطلاع رسانی؛

 

۶٫ عوامل دولتی: سیاست ملی اطلاع رسانی، قوانین و مقررات، سازمان ملی اطلاع رسانی؛

 

یاد آور می‌شود که این مقولات به نحو دقیق از یکدیگر منفک نبوده و تداخل زیادی میان عوامل وجود دارد. ریشه این متغیرها را در برخی موارد درون جامعه و در برخی موارد در درون کتابخانه باید مورد مطالعه قرار داد.

 

میزان موفقیت بهره‌گیری از فناوری‌های نوین اطلاعات نیز به میزان توافق این متغیرهای به هم مرتبط بستگی دارد. هر کدام از این عوامل، مشخصات خاص خود را دارند، ولی اساساً حلقه‌های یک زنجیر هستند و بستر را برای طراحی، نگاهداری و بهره‌گیری موفقیت آمیز فناوری اطلاعات هموار می‌کنند؛ لذا هنگام بهره‌گیری از فناوری اطلاعات باید همه این عوامل مورد نظر باشند.

 

۲-۳- کاربرد فناوری اطلاعات در سازمان ها

 

فناوری اطلاعات در سازمان ها دارای کاربردهای متفاوتی است، بیشتر صاحب نظران این گونه کاربردها را به دو نوع طبقه بندی نموده اند:

 

۲-۳-۱- کاربرد عملیاتی

 

در ابعاد تخصصی، استفاده از فناوری اطلاعات را کاربرد عملیاتی فناوری اطلاعات می‌نامند. تهیه لیست حقوق، صدور احکام کارگزینی، پیش‌بینی موجودی، برنامه ریزی تولید و توزیع و تخصیص نیروی کار، هزینه- یابی صنعتی، تهیه صورت‌های مالی و سود و زیان و دیگر وظایف تخصصی از جمله زمینه‌های کاربرد عملیاتی فناوری اطلاعاتی هستند. در این سطح فناوری اطلاعات و رایانه موجب گسترش خودکارشدن کارها و امور اداری شده و در نتیجه به انجام اقتصادی کارها و سرعت آن ها منتهی می‌شود. کاربرد عملیاتی فناوری اطلاعات در سازمان ها پیامدهای عمده زیر را در پی داشته است:

 

1. 1. افزایش بهره ‌وری؛

 

1. افزایش اثر بخشی از طریق کاهش هزینه های عملیاتی که این کاهش از چند جهت امکان پذیر می‌گردد. با ورود فناوری اطلاعات به سازمان نیاز به نیروی انسانی کاهش می‌یابد.

فناوری اطلاعات با ایجاد امکان دسترسی به اطلاعات دقیق راجع به مواردی مانند سطح موجودی، سبب کاهش هزینه های عملیاتی شده، موجب کاهش سطح ضایعات و زمان لازم برای تولید می‌گردد؛

 

1. 1. ارائه روش‌های کنترل فعالیت‌های منابع انسانی؛

 

1. افزایش قدرت رقابت سازمان در اثر پیشرفت‌های حاصله در کنترل کیفی و نوآوری؛

۲-۳-۲- کاربرد اطلاعاتی

 

هرچند در ابتدا ابزار فناوری صرفا برای ماشینی کردن فرایندهای دفتری استفاده می‌شد، اما به سرعت این تفکر شکل گرفت که یک ابزار اطلاعاتی- ارتباطی ارزشمند است که می‌تواند به میزان زیادی بهره وری را افزایش دهد.

 

کاربرد اطلاعاتی فناوری اطلاعات سبب تسهیل جمع‌ آوری، ذخیره، و انتشار اطلاعات می‌گردد. به عبارت دیگر اگر رایانه و دیگر فناوری‌های عملیاتی، در نقش کاربرد عملیاتی به عنوان یک وسیله و ابزار مکانیکی تبدیل داده به ستاده عمل می‌کنند، در نقش اطلاعاتی به عنوان یک عنصر و عامل اصلی در جمع‌ آوری، انتقال و انتشار عناصر و عوامل اطلاعاتی به شمار می‌روند. نقش اطلاعاتی به کنترل و انتشار اطلاعات بر اساس اهداف، مقررات و استانداردهای سازمان کمک می‌کند. برنامه‌ریزی آموزش، تحقیقات بازاریابی، تحقیق در عملیات، پیش‌بینی فروش و… از جمله زمینه‌های کاربردی فناوری اطلاعات می‌باشند. این وظایف اغلب نقش ستادی و پشتیبانی وظایف تخصصی را دارا هستند.

 

کاربرد اطلاعاتی فناوری اطلاعات نیز نتایج زیر را به عهده دارد:

 

1. 1. کمک به انتشار اطلاعات رسمی در سازمان؛