فرضیه فرعی ۹

نتیجه ۸

-

۵ - ۵ محدودیتهای تحقیق
با توجه به این موضوع که تحقیقات از نوع میدانی و در فاصله زمانی کوتاه و بر روی حجم کوچکی از جامعه بزرگ صورت می پذیرد، محدودیتهایی نیز می تواند به همراه داشته باشد که به تعدادی از آنها اشاره می کنیم:
هر چند تا جایی که امکان داشت سوالات ساده و بدون ابهام طراحی گردیده بود ولی دقت و صداقت در پاسخگویی به سوالات خارج از کنترل محقق بوده است.
با وجود اطمینان دادن به کارکنان از محرمانه بودن اطلاعات، احتمال دارد برخی از پاسخ های کارکنان بصورت محافظه کارانه باشد.
با توجه به نظریه های مختلف و وجود مولفه ها و ابعاد زیاد دیگری در خصوص کیفیت زندگی کاری، در تحقیق حاضر فقط توانستیم رابطه بین مولفه های تعریف شده توسط ریچارد والتون را با رفتار
ضد بهره ور بررسی کنیم.
۵ – ۶ پیشنهادها برای تحقیقات آینده:

پیشنهادهایی در راستای تحقیق حاضر به شرح ذیل ارائه می گردد تا در صورت امکان محققان در تحقیقات آتی خود این پیشنهادات را مدنظر قرار دهند:
اجرای تحقیق حاضر در سایر سازمانها و مقایسه نتایج آن با این تحقیق.
اجرای تحقیق حاضر در سایر استانها و مقایسه نتایج آن با این تحقیق. (به لحاظ متفاوت بودن خصوصیات و ویژگیهای افراد با توجه به منطقه جغرافیایی)
اجرای تحقیق حاضر با بهره گرفتن از سایر روشها و نظریه های کیفیت زندگی کاری به غیر از روش والتون.
بررسی عوامل موثر در بروز رفتارهای ضد بهره ور کارکنان.
رتبه بندی ابعاد رفتارهای ضد بهره ور کارکنان و ارائه راهکارهایی برای کاهش آنها.
فهرست منابع فارسی :‌
اسلامی و همکاران، سمیرا (۱۳۹۱)، “بررسی دیدگاه مدیران کتابخانه ‌های عمومی استان مازندران در خصوص کیفیت زندگی کاری خود و نقش آن در عملکرد آنها"، دانش شناسی (علوم کتابداری و اطلاع رسانی و فناوری اطلاعات)، شماره ۱۶، ص ۱ تا ۱۷٫
بزاز جزایری و پرداختچی، سید احمد و محمد حسن (۱۳۸۶)، “تدوین مدل ارزیابی کیفیت زندگی کاری کارکنان در سازمانها"، فصلنامه علوم مدیریت ایران، شماره ۵، ص ۱۲۳ تا ۱۵۱٫
پرداختچی و همکاران، محمد حسن (۱۳۸۸)، “بررسی رابطه بین کیفیت زندگی کاری و فرسودگی شغلی مدیران و معلمان مدارس شهرستان تاکستان طی سال تحصیلی ۸۸-۱۳۸۷"، فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار، شماره ۳، ص ۴۱ تا ۵۳٫
خاکی، غلامرضا (۱۳۸۹)، روش تحقیق با رویکردی به پایان نامه نویسی، تهران، انتشارات بازتاب، چاپ هفتم.
خدیوی، اسداله (۱۳۸۶)،‌ درآمدی بر رفتار سازمانی در سازمانهای هزاره سوم، تبریز، انتشارات شایسته، ‌چاپ اول.
دولان، شمون. ال و شولر، رندال اس (۱۳۷۸)، مدیریت امور کارکنان و منابع انسانی، ترجمه محمد علی طوسی و صائبی، تهران، ‌انتشارات سازمان مدیریت دولتی، چاپ چهارم.
رابینز، استیفن پی (۱۳۷۷)، رفتار سازمانی، پارسائیان و اعرابی، تهران، انتشارات دفترچه پژوهش های فرهنگی، چاپ اول.
سلطانی و داستانی، ایرج و مهدی (۱۳۸۹ )، “کیفیت زندگی کاری و مولفه های اثر گذار بر آن"، تدبیر، شماره ۲۱۷، ص۴۹ تا ۵۴٫
سلمانی، داود (۱۳۸۴)، ‌کیفیت زندگی کاری و بهبود رفتار سازمانی، تهران، انتشارات دانشکده مدیریت دانشگاه تهران، چاپ اول.
شهبازی و همکاران، بهزاد (۱۳۸۸)، “تبیین رابطه کیفیت زندگی کاری و عملکرد مدیران گروه های آموزشی دانشگاه اصفهان"، نشریه مدیریت دولتی، شماره ۳، ص ۶۹ تا ۸۴٫
شیرزاد کبریا و بردبار، بهارک و سیمین (۱۳۸۹)، “بررسی تاثیر مولفه های اصلی مدیریت کیفیت فراگیر بر کیفیت زندگی کاری معلمان شهر تهران در سال تحصیلی ۱۳۸۸"، فصلنامه علمی پژوهشی تحقیقات مدیریت آموزشی، شماره چهارم، ص ۱۳۸ تا ۱۶۴٫
ضیایی بیگدلی، محمد تقی (۱۳۸۸)،‌ “بررسی نقش جو اجتماعی سازمان کار بر کیفیت زندگی کاری کارگران کارخانه های صنعتی (مطالعه موردی استان آذر بایجان شرقی)"، جامعه شناسی کاربردی، شماره اول، ص ۱۰۵ تا ۱۲۲٫
عنایتی و همکاران، ترانه (۱۳۸۹)، “بررسی کیفیت زندگی کاری کارکنان آموزش و پرورش"، فصلنامه تحقیقات مدیریت آموزشی، شماره سوم، ص ۱۶۰ تا ۱۷۵٫
غلامی، علیرضا (۱۳۸۸)، “عوامل موثر بر کیفیت زندگی کاری در سازمان"، دو ماهنامه توسعه انسانی پلیس، شماره ۲۴، ص ۸۰ تا ۱۰۰٫
فرنیا و شجاعی، محمد علی و خه بات (۱۳۸۸)، “بررسی رابطه بین کیفیت زندگی کاری مدیران با بهره وری آنان در مدارس شهرستان سردشت در سال تحصیلی ۸۸-۱۳۸۷ “، علوم تربیتی، شماره ۵، ص ۱۶۱ تا ۱۸۴٫

۳-۳- تعریف معماری در چارچوب توگف [۳۳]
استاندارد ISO/IEC 42010:2007^[28]، «معماری» را این گونه تعریف می‌کند: «ساختار اساسی یک سیستم، تجسم یافته در اجزای آن، روابط آنها با یکدیگر و محیط و اصول حاکم بر طراحی و تکامل آن است.»
توگف، این تعریف را گرفته و گسترش می‌دهد. در توگف باتوجه به زمینه، «معماری» دارای دو معنی است:

1. 1. 1. توصیفی رسمی از یک سیستم یا برنامه‌ای دقیق در سطح یک مؤلفه، برای هدایت کردن پیاده‌سازی آن.

   

1. 1. ساختار مؤلفه‌ها، روابط درون آنها و اصول و دستورالعمل‌های حاکم بر طراحی و تکامل آنها در طول زمان.

توگف توسعه‌ی چهار نوع معماری را پوشش می‌دهد. این چهار نوع از معماری، معمولاً به عنوان زیرمجموعه‌ای از معماری سازمانی پذیرفته شده‌اند و توگف به گونه‌ای طراحی شده است که از همه‌ی آنها پشتیبانی می‌کند (جدول ۳-۱).
جدول ۳-۱: انواع معماری در توگف

۳-۴- اجزای توگف [۳۳]
توگف ساختار و محتوای توانمندی معماری در یک سازمان را منعکس می‌کند، همان طور که در شکل ۳-۱ نشان داده شده است.
هسته‌ی مرکزیِ توگف، روش توسعه معماری یا ADM است(مستند شده در نسخه‌ی ۹ از توگف، بخش۲). توانمندی معماری، روش توسعه معماری را به اجرا در می آورد. (مستند شده در نسخه‌ی ۹ از توگف، بخش۷). این روش، توسط تعدادی از دستورالعمل‌ها و تکنیک‌ها پشتیبانی می‌شود(مستند شده در نسخه‌ی ۹ از توگف، بخش۳). این روش به تولید محتوا برای ذخیره در مخزن می‌پردازد(مستند شده در نسخه‌ی ۹ از توگف، بخش۴) و این محتوا با توجه به زنجیره‌ی سازمان طبقه‌بندی می‌شود(مستند شده در نسخه‌ی ۹ از توگف، بخش۵). مخزن در ابتدا توسط مدل‌های مرجع توگف پُر می‌گردد(مستند شده در نسخه‌ی ۹ از توگف، بخش۶).
شکل ۳-۱ : محتوای توگف[۶۳]
۳-۵- ADM و مراحل آن [۳۳]
ADM، به عنوان نتیجه‌ی مشارکت‌های بسیاری از معماران، هسته‌ی توگف را شکل می‌دهد و روشی برای تولید معماری سازمانی، برای سازمانی خاص است و به طور ویژه در رسیدگی به نیازهای کسب‌و‌کار طراحی شده است. ADM موارد زیر را توصیف می‌کند:

• • راهی قابل اعتماد و اثبات شده برای توسعه و کاربرد یک معماری سازمانی.

• • روشی برای توسعه معماری‌هایی در ۴ سطح (کسب‌وکار، برنامه‌های کاربردی، داده، فناوری) می‌باشد و معمار را قادر می‌سازد تا از کفایت پرداختن به مجموعه‌ای پیچیده از نیازمندی‌ها، اطمینان پیدا کند.

• • رهنمودها و ابزارهایی برای توسعه معماری.

متدولوژی توسعه معماری یا ADM از چندین مرحله تشکیل شده است که حول طیف وسیعی از حوزه‌های معماری می‌چرخند. ساختار پایه‌ی ADM در شکل ۳-۲ نشان داده شده است.
ADM، بصورت تکراری در طول کل فرایند، بین مراحل و درون آنها اعمال می‌شود. در طول چرخه ADM، هم برای کل چرخه ADM و هم برای مرحله خاصی از فرایند، باید اعتبارسنجی مستمر نتایج، نسبت به نیازمندی‌های اصلی وجود داشته باشد،. این اعتبارسنجی باید در دامنه، جزئیات، برنامه زمانی و نقاط عطف، تجدیدنظر کند. هر مرحله باید دارایی‌های تولید شده از تکرارهای قبلی فرایند و دارایی‌های خارجی، از جمله چارچوب‌ها و یا مدل‌های دیگر را در نظر بگیرد.
ADM از مفهوم تکرار در سه سطح پشتیبانی می‌کند:

۹۱۰ منصور بیگ افشار ۱سال
۹۱۱ امت بیگ سار شیخلو (خلیل سلطان) ۱۵سال
شرکت در لشکرکشی های مختلف به همراه شاه اسماعیل در لشکرکشی به خراسان در سال۹۱۹ه.ق به عنوان پیش قراول سپاه و شرکت در جنگ چالدران و کوتاهی در این جنگ
۹۲۶ علی سلطان چنچکلو توآچی (زین الدین) ۳ سال
۹۲۹ نواب اوغلی سلطان چند ماه
آخرین امیر ذوالقدری در دوره ی پادشاهی شاه اسماعیل
۹۲۹ علی سلطان ذوالقدر ۲ سال
۹۳۱ مراد سلطان برادر زاده علی سلطان چند ماه
۹۳۱ حمزه بیگ جامشلوی ذوالقدر چند ماه
شرکت در جنگ جام به همراه شاه طهماسب بر علیه اوزبکان و ملحق شدن به اردوی شاهی در قزوین
۹۳۱ نواب شجاع الدین غازی خان ذوالقدر توآچی ۱۶سال
سرکشی شاه طهماسب برای اولین بار به ایالت فارس شرکت غازی خان در گرد همایی نیروهای نظامی شاه طهماسب در شهر ری سرکوب شورش سلطان حسن ریشهری

۹۴۷ ابراهیم بیگ تو آچی باشی ذوالقدر ۱۵ سال
سرکوبی شورش علاءالدین رعناشی حاکم دزفول در سال ۹۴۸ه.ق مشارکت در جنگ با عثمانی سرکوب شورش القاس میرزا
۹۶۲ علی سلطان تاتی اوغلوی ذوالقدر ۴ سال
شرکت در لشکر کشی های شاه طهماسب در خراسان و سیستان و محاصره قلعه قندهار
۹۶۶ شاه ولی سلطان ذوالقدر ۷سال
روابط گسترده و صمیمانه با امرای لارستان
۹۷۳ محمد خان بیگ ذوالقدر ۵ سال
خیانت به شاه طهماسب در جنگ با عثمانی و پیوستن به سپاه عثمانی
۹۷۸ ولی سلطان قلخانچی ذوالقدر ۷سال
اخرین والی فارس در دوره شاه طهماسب به عهده گرفتن للگی و اتابکی شاهزاده سلطان محمدو حمزه میرزا
۹۸۵ علی بیگ ذوالقدر ۴سال
تخلف و امتناع علی خان از سفر به آذربایجان
۹۸۹ امت بیگ سارو شیخلوی ذوالقدر ۴ سال
حمایت از شاه زاده و شکست در درگیری با سلطان محمد که در هنگام فرار به دست خاندار افشار کشته میشود
۹۹۳ علی خان تواجی باشی ذوالقدر ۱سال
شورش جماعت ذوالقدر به رهبری مهدی قلی خان
۹۹۴ مهدی قلی خان ذوالقدر ۱سال
فروانروایی وی مقارن با پادشاهی شاه عباس شد شرکت در لشکر کشی شاه عباس به خراسان قتل عام وی و دیگر ذوالقدران و قزلباشان
۹۹۵ علی خان ذوالقدر چند ماه
۹۹۶ یعقوب خان ذوالقدر ۲ سال
تمرد و نا فرمانی از حکومت مرکزی که باعث از بین رفتن خود و سرکوب خاندان ذوالقدر شد
۹۹۸ بنیاد خان ذوالقدر ۳ سال
شرکت در لشکر کشی و همراهی با شاه عباس
۱۰۰۱ یادگار علی سلطان ذوالقدر ۲سال
اخرین والی کل ایالت فارس
نکاتی درباره قلاع مهم دوره صفویه مقارن با حکومت ذوالقدرها
قلعه اصطخر فارس که روزگاری شاه اسماعیل وبرادرانش علی و ابراهیم و بعدها خان احمد گیلانی مدتی در آن زندانی بودند و از مراکز مهم طغیان علیه شاه عباس اول بود. امروز در انتهایشمال غربی جلگه مرودشت فارس قرارگرفته است.
دراین مکان سه کوه منفرد و مجزا از یکدیگر در وسط صحرا بدنبال هم واقع شده‌اندکه نام آنها عضدالدوله دیلمی ایجاد گردیده استخر بزرگ آب درمحل مناسب آن ترتیب داده شده بود و اکنون درخت سرو چندین صد ساله در کنار بقایای استخر در میان ویرانه ‌های ابنیه سنگی قلعه پایداراست. برای رفتن بدانجا بایددنباله راه فرعی را که از جانب نقش رستم روبه شمال غربی امتداد پیمود پس از گذشتن از آبادیهای سارویه و گرم ‌آباد در کنار قریه کوچکی که بنی یکه نام دارد به سمت چپ متوجه گشته به جانب کوهسار می‌روند و به راهنمایی افرادی از قریه مزبور با راه‌پیمایی تقریبا دو ساعت در کوهستان به ویرانه‌ های این قلعه شگرف می‌رسند^[۴۳۴] .
شگفتی این قلعه را به روزگار آبادانی آن از لابه لای پاره‌ای از نوشته‌های مورخین و جغرافیادانان قدیم بهتر می‌توان حس کرد. در تمام این نوشته ‌ها ساختمان قلعه به عهد باستان به خصوص بزمان جمشید جم و کیومرث نسبت داده شده است. این حوقل جغرافیادان بزرگ قرن چهارم هجری می‌نویسد: «بیشتر شهرهای فارس دارای قلعه‌های محکم و حصارهایی استوار و بلند است و از این جمله است قلعه‌های اندرون شهرها و قهندزها که در اطرافش دیوارها است و همچنین قلعه‌هایی استوار که در کوهها بطور جداگانه و مشخص در حالی که به پای خود ایستاده ساخته شده است از شهرهای استوار اصطخر است که قلعه‌ای دارد و پیرامون آن باروست و در محل قلعه اصطخر از قلعه‌ای نام می‌برد بنام اشکنوان و می‌نویسد: در روستای پائین است و بالا رفتن بدان دشوار است و قلعه‌ای بسیار استوار و چشمه‌ای جاری دارد^[۴۳۵]. این قلعه اشکنوان را با قلاع اصطخریار و قلعه شکسته سه گنبدان می‌گفتند. لسترنج به نقل از بلاذریو مقدسی و فارسنامه ابن بلخی و نزهه‌القلوب حمدالله مستوفی درباره آقار این قلعه می‌نویسد:
برفراز کوههای شمال باختری اصطخر سه قلعه بود، یکی اصطخریار دیگر قلعه شکسته و سوم قلعه شکنوان این سه قلعه را رویهم سه گنبدان می‌کفتند. آب قلعه اولی ‌ازدره‌ای عمیق جلوی آنرا سدی بسته بودند می‌آمد ودر این قلعه عضدالدوله دیلمی آب انبارهای بزرگ ساخته بودکه سقف آن برفراز بیست ستون قرار داشت و هنگامی که دشمن قلعه را محاصره می‌کرد آب آن آب انبارها برای مصرف هزار مرد که درون قلعه بودند به مدت یکسال کفایت می‌نمود نزدیک آن قلاع بر فراز کوه میدانی بود بود برای تمرین سپاهیان که آنرا هم عضدالدوله دیلمی ساخته بود^[۴۳۶].
در فارسنامه ابن بلخی آمده است:«قلعه اصطخر قلعه‌ ایست سخت عظیم و از این جهت آنرا اصطخریار نام نهاده‌ اند که یعنی یار اصطخر: هوای آن معتدل است وآب چشمه دارد^[۴۳۷]. و مولف کتاب نزهه ‌القلوب اضافه می‌کندکه هیچ قلعه‌ای از آن قدیمی‌ترنیست وهر استحکامی که جهت قلاع ممکن بوده در آنجا انجام داده‌اند. در قدیم آنرا سه گنبدان خوانده ‌اند زیرا قلاع شکسته و شکنوان در حول آنست و برآن قلعه زمین عمیقی بود که آب باران بر آن رفتی و از یکطرفش بصحرا افتادی عضدالدوله بر آن طرف بندی بست و آن زمین را به ساروج و سنگ وگچ حوضی ساخت که به هفده پایه نردبان درآوردند و بکرباس و قیر و موم و ساروج چنان محکم گردانید که قطعا آب نمی‌تراوید و چندان آب درو جمع می‌شود که اگر هزار مرد یکسال از آن بکار برند یک پایه فرو ننشیند و آن حوضها را ستونها در میان ساخته‌اند و سقف گردانیده تا از تغیر هوا و آب سالم ماند و قلعه اصطخر قلعه محکم است و بدین سبب آنرا بدین نام خوانند که در استحکام مانند اصطخر است^[۴۳۸].
آنچه مسلم است این قلعه مستحکم تا روزگار شاه عباس بزرگ اهمیت و عظمت خود را حفظ کرده بود. شاه اسماعیل اول بنیان‌گذار دولت صفوی و برادرانش به فرمان یعقوب بیگ آق قیوینلو مدتی در این قلعه زندانی شدند و رستم میرزا آق قوینلو جانشین یعقوب برای مبارزه با دشمنان خود اسماعیل و برادران را از قلعه خارج کرد و همین امر به اسماعیل امکان داد پس از مرگ برادرش علی مریدان پدر را گرد آورده قیام تاریخی خودرا به سال ۹۰۶ ه.ق آغاز کند. خان احمد گیلانی فرمانروای مقتدرگیلان در دوران شاه طهماسب از شخصیتهای دیگری بود که مدتی به فرمان این پادشاه در اصطخر زندانی شد اما آخرین قربانی این دژ بلند آوازه یعقوب خان ذوالقدر حاکم فارس بود. یعقوب خان ذوالقدردر هنگام حکومت شاه عباس در خراسان جزء ملازمان وی بود و اعتباری چندان نداشت لکن پس از آنکه شاه عباس به کمک مرشد قلی خان استاجلو قزوین پایتخت صفویه را تصرف کرد و به اشاره او یعقوب خان، ‌مهدی قلی‌خان ذوالقدرحاکم یاغی فارس را به قتل ‌رسانید. پادشاه صفوی بپاداش ‌این عمل حکومت فارس را به یعقوب سپرد اما یعقوب خان پس از استقرار در شیراز دست به ظلم و تعدی گشود و روزگاری چند با خودسری حکومت راند تا آنکه شاه عباس تصمیم به تنبیه اوگرفت خان ذوالقدرکه از عقوبت پادشاه صفوی مطلع بود خود را به قلعه اصطخر انداخت و با پشت گرمی به استحکام قلعه و لشگریان و ذخایر خود لوای عصیان بر افراخت اما سرانجام پادشاه صفوی با تدبیر و سیاست یعقوب خان را از قلعه بیرون آورده او و همه کسانش را نابود کرد و سپس قلعه اصطخر را با خاک یکسان کرد. مورخین آن زمان فتح این قلعه را جزء کارهای شگفت‌انگیز دانستند. محمود بن هدایت الله صاحب نقاره‌الآثار فی ذکرالخیار می‌نویسد:«چون خبراین فتح مبین دراطراف و اکناف بلاد ایران زمین منتشر گردید اصحاب خبرت را موجب حیرت گشته وقوع این امرغریب راازمقوله خرق‌عادت شمرده گوش زمان ندای حیرت فزای «هذالشئی عجیب» شنید زیرا که قلعه اصطخر درحصانت ورصانت موجب فخرسلاطین عجم بوده واز عهد جمشید که بانی مبانی آن قصر مشید است تا این روزگارهیچ یک ازپادشاهان ذوی‌الاقتداررا تصرف در آن دست نداده وکمند تسلط هیچ صاحب شوکتی بر کنگره برجی از این حصاررفیع منیع که مشاکل‌مسماء‌ذات البروج‌است نیفتاده^[۴۳۹].اسکندربیگ ترکمان نویسنده‌عالم‌آرای عباسی می‌نویسد: «تسخیرقلعه اصطخر که به متانت واستحکام شهره عالم وبنا کرده‌فریدون و جم است به قهر و غلبه دشوار مینمود.»^[۴۴۰]
وقاضی احمددر خلاصه‌التواریخ آورده است که : «ارباب سیر و تاریخ نوشته‌اند که قریب پنجهزار سال از بنای آن قلعه گذشته و در هیچ زمانی احدی از سلاطین آن قلعه را نگرفته‌اند.»^[۴۴۱]
شاه عباس چند روز پس از قتل یعقوب خان و تسخیر قلعه اصطخر بتماشای آن قلعه رفت و از برار آن وقتی به افق اطراف نگریست در ارتفاع قلعه و استحکام آن متحیر ماند و پس از آنکه بپائین آمد فرمان داد قلعه را ویران کنند: «شاه کامیاب امربه تخریب آن قلعه فرموده سنگتراشان نادرو کوهکنان قادر اطراف وجوانب آن قلعه را که سد راه آمد و شد بود کنده درو عمارت و آب انبارهای آنرا بالتمام ویران کردند و مبلغ یکهزار تومان که قبل از آن جهت گرفتاری آن حق ناشناس نذر فرموده بودند تصدق فرمایند تسلیم توفیق آثاری عباس علی سلطان نمودند که به ارباب استحقاق رسانید^[۴۴۲] چگونگی تسخیر این قلعه بوسیله شاه عباس خود واقعه‌ای شنیدنی است و از دریچه چشم یک واقعه پرداز بی‌طرف که‌شغلی نیزدردستگاه حکومت صفوی نداشته است نشان دوراندیشی وسیاست شاه عباس است صاحب نقاره‌الآثار می‌نویسد:
«پادشاه می‌خواست که‌آن‌رمیده معموره فراغت و بدام آمدن آن وحشی مغموره خوف و خشیت (یعقوب خان ذوالقدر) از مکمن قوت به حیز فعل آید و طایز زندگی و مرغ حیات و کامرانی آن متمکن حصار سرکشی و آن ساکن قرارگاه ناخوشی‌را به چنگ عقاب قهر افعی زهر بدتیر هلاک سازد بنابراین در ایام صید و شکار بهر جایی و مقامی که رسیدی که ماده شوقی وانتعاش طبیعی اتفاق افتادی نواب سلیمان القاب از روی تأسف و تحسر؛بن زبان آوردی که آیا یعقوب خان من در این موضوع شکاری کرده یا جامی بیاد ما خورده باشد؟ کی باشد که نوعی شود که با یکدیگر در محلهای عشرت اثرجامی بروی هم بکشیم وباتفاق شکاری بدام آوریم! واین مقدمه راالتزام نموده هر جایی و مأوایی که اوضاع و خصوصیات آن مقام بطبع شریفش خوش آمدی آن عبارت را تکرار نمودی و نوعی فرمودی که آن کلمات در میان جمع بسمع خان رسیدی …. تا آنکه یکروز یکی از محارم خود را بنزد یعقوب فرستاد و به اوپیغام دادکه منظور اصلی وی از آمدن آن بوده است که خلاف قول بعضی از ارکان دولت را در مورد عصیان او به ثبوت رساند و چون خود به این امر واقفست بهتر آنست که خان از قلعه فرود آید و شرط مهمان ‌نوازی به جای آورد. پس از چند بار پیغام سرانجام با وساطت تنی چند از محرمان و معتمدان بنیان عهد و میثاق استوار گردید و خان در آن قلعه شکوهمند فکرهای بلند و اندیشه‌های ناسودمند کرده عاقبت از اوضاع و اطوار ناشایست نادم و پشیمان گردیده کمند جاذبه اقبال شاهی و قید سلسله نامتناهی دست وگردن اقتدارش بسته بی ‌اختیارش از آن منزل غرور و استکبار فرود آورد و خری را که شیطان به چندین حیله و مکر و اندیشه بسیار و فکر بر بام برده بود عنانش گرفته و به پائین آورده بدست صاحب سپرد^[۴۴۳] .
قلعه قهقهه
اما درباره قلعه قهقهه دردوران صفویه سخن بسیار است و نام آن که حادثه ساز سیاسی دوران پرجذر و مد اوایل دولت صفویه بوده همواره با رعب و وحشت خاصی در دهانها می‌گردیده و در گوشها می‌پیچیده است شاه اسماعیل دوم و القاس میرزا و سام میرزا از جمله شاهزادگان صفوی بودند که سالها بفرمان شاه طهماسب در این قلعه مخوف زندانی شدندوتنها اسماعیل میرزا پس از وفات شاه طهماسب نجات یافت عده‌ای از امرا و بزرگان نظیر خان احمد گیلانی حاکم گیلان و امیر خان ترکمان امیرالمرای آذربایجان وحاکم گرجستان نیز مدتی‌ دراین قلعه گرفتار بودند و بعضی به سرنوشت شومی دچار شدند. درباره ساختمان این قلعه وچگونگی ایجاد آن مطلب مهمی درکتابهای گذشته نیامده است و آن چه که بر شهرت این قلعه در روزگار صفویه افزوده این بوده است که شاهان صفوی از آن بعنوان زندانی سیاسی استفاده می‌کردند. درزمانیکه شاه اسماعیل در تبریز بتخت نشست قلعه قهقهه بعلت نزدیکی به پایتخت و استحکام طبیعی مورد توجه قرار گرفت. این قلعه درکوههای قراجه داغ واقع بوده است و آن کوهستانی است درشمال آذربایجان که از یک سو به کوههای قراباغ وازسوی دیگر به کوههای طالش ختم می‌شود. درعالم آرای عباسی درباره قلعه قهقهه چنین آمده است:
قلعه عالی اساس سپهر حماس قهقهه در الکاء یافت از اعمال قراجه داغ بر فراز قله کوهی رفیع آسمان پیوند واقع شده از سنگ یک پارچه که‌ ساکنانش با سکنه فلک ‌الافلاک دمساز و پاسبانانش با شب زنده‌ داران فلک ثوابت همرازند. از درگاه قلعه که دامنه آن کوه است تا فراز قلعه راهی است سر بالا تا نیم فرسخ در غایت تنگی که عبور یک سوار از آنجا در نهایت دشواریست که یک نفر تفنگچی مانع خروج کثیر می‌تواند باشد. درزمان شاه جنت مکان (شاه طهماسب) که چند مرتبه خواندگار (سلطان عثمانی) به آذربایجان آمد و در آن ولایت فترت بود بنابر استحکام قلعه خزاین پادشاهی به آنجا نقل شده بود اسماعیل میرزا و القاس میرزا و سام میرزا نیز با اولاد در آن قلعه محبوس بودند. هیچ پادشاه ذی شوکت کمند همت بر کنگره تسخیر آن حصن حصین بلند ارکان نینداخته و آرزوی گرفتن آن عالی بنیاد در مخیله هیچ یک از سلاطین کشور گیر صورت نبسته همیشه یکی از امراء معتمد عالی قدر بحراست و کوتوالی آن قیام داشته‌اند^[۴۴۴] .

- ترغیب گشودگی
- حمایت از کارمندان
- تصمیمگیری مشارکتی (هوی و سوئیتلند، ۲۰۰۰ و ۲۰۰۱؛ هوی و میسکل، ۲۰۰۵؛ ۲۰۰۸).

۲-۱-۱-۵-۲-۸-۲- ساختار بازدارنده
ساختار سازمانی بازدارنده با سلسلهمراتبی انعطافناپذیر و سیستمی از قواعد و مقررات تنبیهی، بر اجابت و همنوایی اعضای سازمان متمرکز است (تایلوس،۲۰۰۹؛ آدامز و فورسیث^[۶۹]، ۲۰۰۶؛ گگ، ۲۰۰۳؛ هوی و سوئیتلند، ۲۰۰۰ و ۲۰۰۱). به عبارتی دیگر سلسلهمراتبی از قواعد و مقررات قهری و اجباری، بیانگر ماهیت ساختار بازدارنده میباشد. مبنای عینی سلسله مراتب، اجابت اجباری کارمندان است؛ از اینرو رفتار آنان از نزدیک و به طور دقیق مدیریت و کنترل میگردد (هوی و میسکل، ۲۰۰۵ و ۲۰۰۸؛ آدامز و فورسیث، ۲۰۰۶؛ هوی و سوئیتلند، ۲۰۰۰ و ۲۰۰۱). در واقع ساختار مذکور منجر به اعمال نوعی نظارت پایشی و تبعات بازداردنده آن از قبیل کاهش تعهد حرفهای و سازمانی و عدم انگیزش در سازمان میشود. ساختار بازدارنده، شرایط لازم جهت تبدیل افراد به کارمندانی نالایق، بیمیل به کار و بیمسئولیت نسبت به خواسته های مدیریت را فراهم میآورد و هر نوع خلاقیت و نوآوری را سرکوب مینماید. از طرفی این ساختار منجر به تقویت قدرت مدیران جهت اعمال کنترل بر کارکنان میشود (هوی و میسکل، ۲۰۰۵ و۲۰۰۸؛ گگ، ۲۰۰۳) و البته از طرفی دیگر احساس بیقدرتی (عدم نفوذ) در کارکنان را موجب میگردد (هوی و سوئیتلند،۲۰۰۰؛ هوی^[۷۰] و همکاران،۲۰۰۲؛ هوی، ۲۰۰۳؛ سیندن و همکاران،۲۰۰۴).
در ساختار بازدارنده، بهره وری مفهومی از دست رفته است. این نوع ساختار میتواند کیفیت خدمات سازمانی را تحت تاثیر قرار دهد. ساختار بازدارنده عدم اعتماد بینفردی را موجب میشود؛ و همین امر خود به کژکارکردی سیستم سازمانی میانجامد (گگ، ۲۰۰۳). این نوع ساختار، بیزاری کارمندان را به دنبال خواهد داشت و نه تعهد (پذیرش مشتاقانه و عملکرد وفادارانه) آنان را (هوی و سوئیتلند، ۲۰۰۰). بهعلاوه پیامدهای ناشی از ساختار بازدارنده، تاثیرات منفی از قبیل غیبت، استرس، احساس بیگانگی و نارضایتی شغلی را موجب میگردد (گگ، ۲۰۰۳؛ هوی و سوئیتلند، ۲۰۰۰؛ آرچز^[۷۱]، ۱۹۹۱).
ساختار بازدارنده در مقایسه با ساختار تواناساز، بهوجودآورنده محیط کاری است که کمتر اثربخش میباشد (گگ، ۲۰۰۳). در این نوع ساختار، جو سازمانی به شکلی منفی جهت مییابد (هوی و سوئیتلند، ۲۰۰۱) و فضای موجود، در امر حل مساله و انجام وظایف کاری مانع است نه یاریدهنده. این نوع ساختار ماهیتاً ازبینبرنده فرایند حل مساله است. بهعلاوه بازدارنده هرگونه نوآوری و رشد است (گگ، ۲۰۰۳). ارتباطات در آن از نوع سختپیوند، یکطرفه و از بالا به پایین بوده (هوی و میسکل، ۲۰۰۵ و ۲۰۰۸؛ هوی، ۲۰۰۳) و میزان مشارکت افراد ناچیز است. زیرا تعاملات بینفردی را محدود نموده و کنترل اداری زیادی را اعمال مینماید (هوی و میسکل، ۲۰۰۵ و ۲۰۰۸؛ تایلوس، ۲۰۰۹). پرواضح است که ساختار بازدارنده از طریق نفوذ در و بر رفتار سازمانی افراد در سطوح فردی، گروهی و سازمانی، سازمان را در راستای تحقق سلامت سازمانی باز میدارد. ویژگی های ساختار بازدارنده را می توان به شرح ذیل برشمرد:
- اجرای قوانین و رویه های سخت
- تلقی مشکلات به عنوان محدودیت و گرفتاری
- خواستار همنوایی و توافق
- تنبیه اشتباهات
- ترویج بدگمانی
- خواستار اجابت
- کنترل
- تنبیه کارکنان
- بازداری تغییر
- قوانین مستبدانه
- تصمیمگیری یک جانبه
- اعمال فشار برای انجام کار مورد نظر

- بیاعتمادی کارمندان
- فریب و نیرنگ
- تعارض
- ایجاد احساس بیقدرتی و بینفوذی در افراد (هوی و سوئیتلند، ۲۰۰۰ و ۲۰۰۱؛ هوی و میسکل، ۲۰۰۵؛ ۲۰۰۸).
۲-۱-۱-۵-۲-۸-۳- مقایسه دو نوع ساختار
در پایان لازم به ذکر است که به طور کلی، ساختار تواناساز با قواعد و مقررات منعطف و پیامدهای مثبت، دارای ماهیتی کارکردی است و ساختار بازدارنده با به کارگیری قواعد و مقررات سخت و نامنعطف و پیامدهای منفی خود، منجر به کژکارکردی سازمان میشود (هوی و میسکل، ۲۰۰۵ و ۲۰۰۸). در زیر ابعاد چهارگانه انواع ساختارهای تواناساز و بازدارنده در جدول شماره (۱)، با یکدیگر مقایسه گردیدهاند. این مقایسه ضرورت توجه و تلاش سازمانها برای طراحی، استقرار و توسعه ساختار تواناساز و کاستن از بازدارندگی ساختارهای موجود خود به منظور بهره وری از پیامدهای مثبت حاصل از آن نوع ساختار را محرز میگرداند (هوی، ۲۰۰۳).
جدول شماره ۱: مقایسه ابعاد چهارگانه انواع ساختارهای تواناساز و بازدارنده

۶۵

۷/۵۳

۱۲۱

۲/۳۴

دوم

۶۰

۸/۵۰

۵۸

۲/۴۹

۱۱۸

۳/۳۳

سوم

۶۷

۳/۵۸

۴۸

۷/۴۱

۱۱۵

۵/۳۲

کل

۱۸۳

۷/۵۱

۱۷۱

۳/۴۸

۳۵۴

۱۰۰

۳-۱-۳- ابزارهای پژوهش
به منظور جمع‌ آوری اطلاعات مربوط به متغیرهای مختلف پژوهش حاضر از سه پرسشنامه شامل پرسشنامه شخصیتی گلدبرگ، پرسشنامه خودگزارشی تعامل رفتاری - عاطفی و پرسشنامه مهارتهای اجتماعی استفاده شد. در ادامه هر یک از این ابزارها معرفی میگردند.
۳-۱-۳-۱- پرسشنامه پنج عامل بزرگ شخصیت
ابزارهای متعددی برای ارزیابی پنج عامل بزرگ شخصیت ساخته شده است. برخی از این ابزارها مانند پرسشنامه ۲۴۰ گویهای تجدید نظر شده پنج عامل (کوستا و مک کری، ۱۹۹۲) به صورت گستردهای مورد استفاده بوده است^[۱۸۹]. اما در فعالیتهای پژوهشی، استفاده از این ابزارها به سبب تعداد زیاد گویه ها معمولا دشوار بوده است. لذا در سالهای اخیر محققین تلاش داشتهاند تا فرمها یا پرسشنامه هایی کوتاه برای ارزیابی پنج عامل بزرگ شخصیت به وجود آوردند. برای مثال کوستا و مک کری (۱۹۹۲) پرسشنامه ای ۶۰ گویهای با عنوان سیاهه پنج عامل شخصیت^[۱۹۰] با انتخاب گویه های پرسشنامه شخصیتی میسازند. گلدبرگ (۱۹۹۹) بر اساس تحلیلی که بر روی مجموع ۱۲۵۲ گویه از میان مجموعه گویه های شخصیتی رایج در جهان^[۱۹۱] و همچنین پرسشنامه های شخصیتی موجود انجام داده است، چهار پرسشنامه شخصیتی پیشنهاد میدهد.

از این تعداد یک پرسشنامه ۱۰۰ گویهای و یک پرسشنامه ۵۰ گویهای با توجه به مدل مک کری و کوستا (۱۹۹۶) با تحلیل پرسشنامه های موجود ساخته شد و یک پرسشنامه یکصد گویهای و ۵۰ گویهای بر اساس مدل تحلیل واژگانی از مجموعه گویه های شخصیتی رایج در جهان (IPIP) تهیه شد. در این پژوهش از پرسشنامه شخصیتی ۵۰ گویهای (گلدبرگ، ۱۹۹۹) به جهت اختصار و شاخصهای روانسنجی مناسبتر استفاده گردید.
در پژوهش خرمایی (۱۳۸۵) بر اساس نتایج تحلیل عوامل ۱۰ گویه پرسشنامه برای سنجش عامل ثبات عاطفی (شامل گویه های شماره ۹، ۲۴، ۴، ۴۴، ۳۴، ۴۹، ۲۹، ۱۹، ۱۴، ۳۹، ۳۴)، ۱۰ گویه برای عامل گشودگی در تجربه (گویه های شماره ۲۵، ۱۵، ۵۰، ۲۰، ۱۰، ۳۵، ۳۰، ۵، ۴۰، ۴۵)، ۱۰ گویه برای عامل وظیفهمداری (گویه های شماره ۲۳، ۳۸، ۲۸، ۴۳، ۱۸، ۸، ۴۸، ۳۳، ۱۳، ۳)، ۱۰ گویه برای عامل توافقپذیری (گویه شماره ۴۷، ۳۲، ۷، ۲، ۲۲، ۱۷، ۱۲، ۳۷، ۲۷، ۴۲) و۱۰ گویه نیز برای عامل برونگرایی (گویه های شماره ۴۱، ۳۶، ۳۱، ۲۱، ۶، ۴۶، ۱۱، ۱، ۲۶، ۱۶) بارگذاری عاملی شده است. در این پرسشنامه برای ارزیابی هر یک از پنج عامل بزرگ شخصیت ۱۰ گویه مثبت و منفی وجود دارد.
برای سنجش عامل رواننژندی (ثبات هیجانی) گویههایی مانند «در مورد کارها دلشوره و نگرانی دارم» آمده است. برای ارزیابی عامل برونگرایی گویههایی مانند «از در میان جمع بودن احساس رضایت و دلخوشی میکنم» و برای ارزیابی عامل وظیفهمداری گویههایی مانند «در کارهایم دقیق و موشکاف هستم» وجود دارد. مثالهایی از عامل گشودگی در تجربه گویههایی مانند «قوه تخیل قوی دارم» است و در نهایت گویههایی مانند «با احساسات دیگران همدلی و همدردی میکنم» برای ارزیابی عامل توافقپذیری مورد استفاده قرار میگیرد.
آزمودنی باید پس از مطالعه هر گویه صحت آن را در مورد خویش بر اساس مقیاس لیکرت از کاملا درست تا کاملا نادرست تعیین نماید. درجهبندی این ویژگیها بر اساس مقیاس پنج درجهای است که در مورد گویه های مثبت با انتخاب گزینه کاملا درست نمره ۵ و با انتخاب گزینه کاملا نادرست نمره ۱ تعلق میگیرد.
گویه های منفی به صورت معکوس نمره گذاری میشوند. حداکثر نمره آزمودنی در هر عامل ۵۰ و حداقل نمره اکتسابی ۱۰ خواهد بود.
گلدبرگ (۱۹۹۹) و کوستاو و مک کری (۱۹۸۵) روایی محتوایی و سازه و پایایی (آلفای کرونباخ و بازآزمایی) این مقیاس را مطلوب گزارش کرده‌اند.
در پژوهش خرمایی (۱۳۸۵) برای تعیین روایی سازه این ابزار از روش تحلیل عامل به
شیوهی مولفه های اصلی همراه با چرخش واریماکس استفاده شده است. در مورد پایایی عوامل، نتایج چندین مطالعه از جمله خرمایی (۱۳۸۵) و دلشاد (۱۳۸۹) حاکی از آن است که زیرمقیاسهای پنج عامل، همسانی درونی خوبی دارند که شرح آن در جدول ۳-۲ آمده است .
جدول شماره ۳-۲ ضرایب آلفای کرونباخ پنج عامل شخصیتی